Coraz więcej zachorowań na raka trzustki. Ta przyczyna cię zaskoczy
Zaniedbane zęby to nie tylko kwestia estetyki – coraz więcej badań pokazuje, że przewlekłe stany zapalne w jamie ustnej mogą zwiększać ryzyko nowotworów trzustki i żołądka. Jak to możliwe, że drobne bakterie z kieszonek przyzębnych potrafią wywołać tak poważne skutki w odległych narządach? Sprawdź, co mówią najnowsze dane i co możesz zrobić, by chronić się przed tą podstępną zależnością.
- Choroby przyzębia występują nawet u 90% starszych dorosłych i u ponad połowy wszystkich dorosłych na świecie
- Osoby z bakterią Porphyromonas gingivalis w jamie ustnej mają o 59% większe ryzyko raka trzustki
- Meta-analizy sugerują, że rozległa utrata zębów zwiększa ryzyko raka żołądka o 31–86%
Zaniedbane zęby – zapalny efekt domina
Przewlekłe zapalenie przyzębia to choroba, w której bakterie płytki nazębnej wywołują trwały stan zapalny dziąseł i kości. Szacuje się, że dotyczy nawet 60% dorosłych na świecie, a w grupie osób starszych – do 90%.
Nieleczone prowadzi do utraty zębów i zaburza mikrobiom jamy ustnej. W stadiach zaawansowanych bakterie oraz mediatory zapalne mogą przedostawać się do krwiobiegu, zwiększając poziom tzw. niskiego stopnia zapalenia ogólnoustrojowego. To właśnie ta „cicha” reakcja immunologiczna tworzy atmosferę sprzyjającą rozwojowi komórek nowotworowych nawet w odległych narządach.
Od bakterii w jamie ustnej do guza
Coraz więcej zespołów badawczych łączy choroby przyzębia z nowotworami przewodu pokarmowego. Systematyczny przegląd 13 prac opublikowany w 2024 r. wskazał trzy główne mechanizmy: przewlekłe zapalenie, dysbiozę jelit wywołaną połykaniem bakterii z jamy ustnej oraz toksyczne produkty P. gingivalis i innych patogenów.
Pionierskie badanie amerykańskie, w którym analizowano próbki płukanki ustnej 732 osób obserwowanych przez blisko dekadę, wykazało, że obecność P. gingivalis zwiększała ryzyko raka trzustki o 59%.
Z kolei chiński, wieloośrodkowy projekt z lat 2022–2024 objął 1505 uczestników i udokumentował ponad dwukrotnie wyższe ryzyko nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego (m.in. przełyku i żołądka) u pacjentów z zapaleniem przyzębia – dla raka żołądka iloraz szans przekroczył 2,8.
Przeczytaj też: Te objawy mogą świadczyć o paradontozie. Ma je wielu Polaków
4 najważniejsze ustalenia z badań
Dowody naukowe zbierane od kilkunastu lat układają się w spójny obraz: mikrobiom jamy ustnej i przewlekły stan zapalny w przyzębiu mogą inicjować lub przyspieszać procesy nowotworowe.
- Meta-analiza dziewięciu badań obserwacyjnych wykazała, że osoby z największą utratą zębów miały o 31% (kohorty) do 86% (badania kliniczno-kontrolne) wyższe ryzyko raka żołądka w porównaniu z grupami z pełnym uzębieniem.
- Wysoki poziom P. gingivalis i Aggregatibacter actinomycetemcomitans wiązał się z ≥ 50% wzrostem ryzyka raka trzustki; te patogeny wytwarzają lipopolisacharydy i proteazy nasilające mutacje DNA.
- Przewlekła odpowiedź immunologiczna podnosi stężenie cytokin (m.in. interleukiny-6), które stymulują angiogenezę i hamują apoptozę komórek nowotworowych.
- Połykane bakterie przyzębia zaburzają skład mikrobioty jelit, co może obniżać barierę śluzówkową i sprzyjać karcynogenezie w żołądku i trzustce.
Jak dbać o jamę ustną, by chronić trzustkę i żołądek?
Eksperci Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego podkreślają, że profilaktyka chorób przyzębia jest prosta, a jej efekty wybiegają daleko poza jamę ustną. Oto kluczowe kroki:
Codzienna higiena na medal – szczotkuj zęby minimum dwa razy dziennie pastą z fluorem, nitkuj przestrzenie międzyzębowe i stosuj płukanki przeciwzapalne; redukujesz w ten sposób płytkę bakteryjną i ryzyko rozwoju stanu zapalnego.
Kontrola co 6 miesięcy – regularne wizyty u dentysty i higienistki umożliwiają wczesne wykrycie zapalenia dziąseł, usunięcie kamienia i edukację żywieniową.
Styl życia jest ważny – rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu hamuje przewlekły stan zapalny oraz utrudnia kolonizację jamy ustnej przez patogenne bakterie.
Przeczytaj też: 900 zł na dentystę z NFZ? To możliwe – Polacy nadal nie korzystają
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- Márquez-Arrico, C. F., Silvestre, F. J., Márquez-Arrico, J. E., & Silvestre-Rangil, J. (2024). Could periodontitis increase the risk of suffering from pancreatic cancer?—A systematic review. Cancers, 16(7), 1257. https://doi.org/10.3390/cancers16071257
- Luo, T., Li, J., Pu, K., & Yang, G. (2025). Association between periodontitis and gastrointestinal cancer risk and prognosis: Evidence from a nested case–control study in Southwest China. European Journal of Medical Research, 30, 225. https://doi.org/10.1186/s40001-025-02508-4
- Ahn, J., Fan, X., & zespół NYU Langone Medical Center. (2016). Pancreatic cancer risk tied to specific mouth bacteria. ScienceDaily. Pobrano z https://www.sciencedaily.com/releases/2016/04/160419183932.htm
- Yin, X.-H., Wang, Y.-D., Luo, H., et al. (2016). Association between tooth loss and gastric cancer: A meta-analysis of observational studies. PLoS ONE, 11(3), e0149653. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0149653
