Lamblie – przyczyny zakażenia, objawy i leczenie

Co to są lamblie?

Lamblie są pasożytami z grupy pierwotniaków. Najczęściej znajdują się w jelicie cienkim, a do organizmu przedostają się przez przewód pokarmowy podczas spożycia pasożyta skażonego cystami np. w jedzeniu lub wodzie. Gdy cysty dostaną się do organizmu, zaczynają się następnie namnażać. Do zakażenia może dojść również podczas kontaktu z psem lub kotem.

Choć warunki sanitarne w Polsce są na dobrym poziomie, a choroby pasożytnicze zdarzają się rzadko, to wciąż najczęściej diagnozowanymi infekcjami tego typu są lamblioza i owsica. Gdy mowa o ektopasożytach, najczęściej diagnozowane są z kolei świerzb i wszawica. W grupie wysokiego ryzyka nosicielstwa lamblii są:

• dzieci,
   
• podróżnicy,
   
• imigranci,
   
• osoby z obniżoną odpornością,
   
• chorzy na mukowiscydozę.
   

Lamblioza jest zakażeniem jelita cienkiego wywołanym przez zawierającego wici pierwotniaka Giardia intestinalis. Jest to najbardziej rozpowszechniona postać biegunki pierwotniakowej. Zanieczyszczenie wody wodociągowej bakterią może spowodować duże epidemie. Źródłem choroby bywają też stosunki analne bez zabezpieczenia.

Jak są objawy zakażenia lambliami?
 

Gdy mowa o symptomach zakażenia, wiele z nich zależy od postaci klinicznej choroby. U większości dzieci i dorosłych zakażonych pasożytem Giardia liamblia, nie ma objawów. Jednak u 10% chorych lamblioza ma postać ostrą, a typowymi jej symptomami są:
 

• ostra biegunka o nagłym początku,
   
• bóle brzucha występujące po posiłku,
   
• skurcze brzucha i/lub wzdęcia,
   
• tłuszczowe stolce,
   
• utrata masy ciała,
   
• nudności,
   
• wymioty,
   
• zgaga,
   
• zażółcenie powłok skórnych i twardówek,
   
• objawy przypominająca astmę,
   
• gorączka (nie występuje często),
   
• wysypka, pokrzywka, afty, 
   
• reaktywne zapalenie stawów.
   

Dolegliwości ustępują, gdy podjęte zostanie leczenie. Szczególnie zagrożone przejściem infekcji w stan przewlekły są osoby mające upośledzony układ odpornościowy. Jednak zachorowania przewlekłe również się zdarzają, nawet jeśli wcześniejsze zarażenie przebiegło bezobjawowo. W tym przypadku symptomami są:
 

• luźne stolce,
   
• utrata masy ciała,
   
• niedobory witamin,
   
• nieprawidłowe wchłanianie,
   
• osłabienie,
   
• złe samopoczucie,
   
• skurcz brzucha,
   
• wzdęcia.
   

Zarażenie pierwotniakiem często zaburza trawienie tłuszczy i węglowodanów. Z powodu lamblii jelito cienkie zostaje uszkodzone i zwiększa się jego przepuszczalność, powodująca, że do krwi przenika więcej antygenów. Skutkiem tego jest nasilenie odczynów alergicznych i pojawienie się zmian wypryskowych, świądu skóry i reakcji pokrzywkowych.
 

Jak rozpoznać zakażenie lamblią?

By zdiagnozować zakażenie, pobiera się próbki kału i przeprowadza test. W laboratorium sprawdzone zostaje, czy zawiera on pasożyty. Test wykonuje się również w trakcie leczenia. W procesie diagnostycznym w kierunku lambliozy wykonuje się także enteroskopię – podczas badania do gardła i jelita cienkiego wprowadzana jest elastyczna rurka. Dzięki niej możliwe jest pobranie próbek tkanek i dokładne przebadanie przewodu pokarmowego.
 

Wykrycie trofozioitów Lambia intestinalis w jelicie cienkim umożliwia biopsja jelitowa lub sonda dwunastnicza. Jednak metody te są inwazyjne i nie stosuje się ich rutynowo. Podejrzenie lambliozy może budzić sama obecność większej liczby granulocytów kwasochłonnych w rozmazie krwi obwodowej. Informacje dotyczące badań w kierunku lambliozy znaleźć można na stronach internetowych wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych i wielu laboratoriów w Polsce.
 

W rozpoznawaniu lambliozy coraz częściej stosuje jest metodę ELISA, czyli test immunoenzymatyczny o dużej czułości. Proces diagnostyczny może zostać utrudniony – jednym z powodów bywa stosowanie leków przeciwbakteryjnych, środków przeczyszczających i lewatywy. Dlatego też wskazane jest odstawienie ich przed badaniem na obecność lamblii. Gdy podejrzenie infekcji jest silne, a mimo to powtórne badanie daje wynik ujemny, lekarz może już zlecić wykonanie biopsji.
 

Wybór ścieżki diagnostycznej jest zadaniem dla lekarza.

Co sprzyja utrzymaniu lamblii w organizmie?

Zarażenie lamblią utrzymuje się u osób spożywających dużo słodyczy, zaniedbujących higienę osobistą i niemyjących naczyń i sztućców gorącą wodą. Nawroty lambliozy powodowane są także przez kontakty z nosicielami bakterii – w tym przypadku wskazane jest przebadanie wszystkich domowników, polegające na co najmniej trzykrotnym wykonaniu badania kału w kierunku lamblii. Odstępy czasu nie powinny jednak być dłuższe niż 7 dni. Gdy obecność lambliozy zostanie potwierdzona, wszyscy domownicy powinni zacząć leczenie, nawet jeśli nie zauważają objawów infekcji.

Na czym polega leczenie lambliozy?
 

Każda osoba z objawami lambliozy powinna zacząć leczenie. Wiele leków cechuje wysoka skuteczność – jednym z nich jest np. 5-dniowa kuracja metronidazolem, pojedyncza dawka tynidazolu lub 3-dniowa kuracja z zastosowaniem nitazoksanidu. W Stanach Zjednoczonych leczenie lambliozy za pomocą popularnego w Polsce metronidazolu nie jest jednak dopuszczalne przez FDA.
 

W procesie leczenia stosowane są też inne leki np. albendazol, paromomycyna, furazolidan i chinakryna. Chorobę leczy się też za pomocą leczenia skojarzonego – głównie w przypadku niektórych chorych, u których podejrzewa się oporność. U pacjentów z obniżoną odpornością konieczne bywa leczenie długotrwałe – wielu z nich cierpi bowiem na kryptosporydiozę. W tych przypadkach stosowana bywa 3-dniowa kuracja z zastosowaniem nitazoksanidu. Lek ten łagodzi biegunki u dzieci powyżej pierwszego roku życia.

Leczenie wymaga nie tylko osoba chora, ale i nosiciel, czyli ktoś, w kogo kale wykryto obecność cyst, choć on sam może nie doświadczać żadnych objawów spowodowanych przez infekcję. 

Jak zapobiegać lambliozie?
 

Zapobieganie infekcji tego typu nie zawsze jest możliwe. Jednak, by zminimalizować ryzyko zachorowania na lambliozę, należy przestrzegać zasad sanitarno-higienicznych np. myć ręce, myć owoce i warzywa, które zamierzamy jeść na surowo oraz pić wodę tylko ze sprawdzonych źródeł. Aby ograniczyć ryzyko zainfekowania lambliamii, dobrze jest stosować się do poniższych zasad:
 

• nie korzystaj z cudzych ręczników, butów ani narzędzi kosmetycznych, 
   
• na kampingu myj twarz i zęby wodą butelkowaną,
   
• podczas podróży do miejsc z niewystarczającymi warunkami sanitarno-higienicznymi spożywaj tylko wodę butelkowaną zamiast wody kranowej lub pochodzącej z napotkanych źródeł,
   
• podczas podróży unikaj spożywania potraw serwowanych przez ulicznych sprzedawców i nie pij
   
• napojów zawierających lód,
   
• podczas pływania w jeziorach, rzekach i strumieniach unikaj picia z nich wody.
   

Czy test na lamblię dostępny w aptece jest skuteczny?
 

W aptece można kupić test na lamblie o nazwie ELISA. Jest on powszechnie stosowany zarówno w badaniach biomedycznych, jak i naukowych oraz klinicznych – służy do diagnozowania chorób o podłożu wirusowym i bakteryjnym. Ten prosty test immunoenzymatyczny umożliwia wykrycie przeciwciał, antygenów i hormonów w próbkach biologicznych np. w surowicy krwi, płynach ustrojowych czy moczu. Jest także jedną z najstarszych i najpopularniejszych metod diagnozowania chorób przenoszonych przez kleszcze. 

Test ELISA znalazł zastosowanie także w diagnostyce w kierunku lamblii i umożliwia skuteczne ich wykrycie nawet podczas pierwszego badania. 

Które badanie na obecność lamblii jest najbardziej wiarygodne?
 

Za jeden z najczulszych i najdokładniejszych sposobów na wykrycie lamblii uznaje się badanie genetyczne (Real Time PCR) – wykonuje się je na podstawie próbki kału. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie nawet niewielkich cząstek pasożyta, bez względu na fazę jego rozwoju. Badanie zamawia się również online i następnie wysyła materiał do laboratorium np. za pośrednictwem kuriera.
Druga skuteczna metoda umożliwiająca wykryć lamblię jest badanie krwi. Pacjent również wysyła do laboratorium próbki, które pobiera za pomocą specjalnego zestawu pobraniowego składającego się m.in. z probówki do pobrana krwi, gazika do dezynfekcji i lancetu do przekłucia palca. Do badania potrzebna jest wyłącznie niewielka próbka krwi, dlatego też pacjent może pobrać ją sam.

Jakie są domowe sposoby na lamblie?
 

Lamblię leczy się również za pomocą naturalnych środków leczniczych – istnieje spora grupa entuzjastów właśnie tego rodzaju terapii. Jednak opinie na temat skuteczności tego rodzaju kuracji są podzielone. Specjaliści zajmujący się terapiami naturalnymi sami zalecają, by współpracować wyłącznie z doświadczonymi zielarzami czy naturopatami, którzy także wybiorą sposób leczenia, biorąc pod uwagę indywidualne objawy danej osoby.
 

Jednym z domowych sposobów na leczenie zakażenia lamblią jest stosowanie czosnku pospolitego (allium sativa), znanemu z przeciwpasożytniczych właściwości. Za skuteczną domową metodę zwalczania lamblii uznaje się propolis – w jednym z badań 20% roztwór propolisu okazał się tak samo skuteczny w leczeniu infekcji co tynidazol. Co więcej, nie towarzyszyły temu skutki uboczne. Wzrost pasożytów teoretycznie mogą zahamować probiotyki, jednak wciąż nie zostało to wystarczająco potwierdzone naukowo.

Należy jednak podkreślić, że leczeniem zakażenia lambliami powinien zająć się lekarz, który dobierze odpowiednie środki farmaceutyczne. 

Zobacz też:

Jak boli rak jelita grubego? Gastroenterolog podpowiada, co powinno niepokoić

Jedz to na śniadanie. Twój organizm ci podziękuje

W Dzień Czekolady spraw sobie słodką przyjemność. Jaka będzie najlepsza dla naszego zdrowia?