Niepokojące dane GIF. W aptekach zabraknie ważnych leków

Puste półki to nie wyjątek, ale trend

W ostatnich miesiącach liczba preparatów „trwale lub czasowo niedostępnych” znacząco wzrosła, o czym informują zestawienia GIF oraz doniesienia mediów branżowych. Najważniejsze przyczyny pogłębiających się niedoborów to:

• duża zależność od substancji czynnych produkowanych w Azji – nawet 60% API wykorzystywanych w Europie powstaje w Chinach lub Indiach,
   
• eksport równoległy – leki są wywożone z polskich hurtowni do krajów, gdzie uzyskują wyższe ceny, pomimo obowiązywania ustawy antywywozowej od 2015 roku,
   
• nagłe wzrosty popytu – wzrost zainteresowania lekami inkretynowymi (np. dulaglutydem) w terapii otyłości i cukrzycy spowodował wyczerpanie zapasów szybciej, niż prognozowano.

Krytyczne pozycje na liście leków zagrożonych brakiem

Obecny deficyt dotyczy leków ratujących zdrowie lub stabilizujących przewlekłe schorzenia. Poniższa lista pokazuje, jak brak każdej z substancji przekłada się na ryzyko dla pacjenta – gdy jednego elementu brakuje, cała terapia może się załamać.

• Glukagon (glucagoni hydrochloridum) – jedyny szybkoratujący lek przy ciężkiej hipoglikemii u osób z cukrzycą typu 1 i zaawansowanej cukrzycy typu 2;
   
• Dulaglutyd – inkretyna obniżająca glikemię i masę ciała, cenna zwłaszcza dla pacjentów z otyłością i cukrzycą;
   
• Ropinirol – podstawa leczenia wczesnej choroby Parkinsona; brak może nasilać drżenie i sztywność mięśni;
   
• Sulfasalazyna – lek pierwszego rzutu przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i reumatoidalnym zapaleniu stawów, chroni przed zaostrzeniami choroby;
   
• Metylfenidat – stosowany w zaburzeniach uwagi (ADHD); odstawienie grozi nawrotem objawów i pogorszeniem funkcjonowania szkolnego lub zawodowego.

Przeczytaj też: Nigdy nie popijaj tym leków przy osteoporozie. Całe leczenie będzie na nic

Co może zrobić pacjent, gdy recepta trafia w próżnię?

Zanim wrócisz od farmaceuty z pustymi rękoma, poznaj swoje możliwości. Poniższe kroki pomogą ograniczyć ryzyko przerwania terapii.

1. Poproś o zamiennik lub import interwencyjny – farmaceuta może zaproponować lek o tym samym składzie, a lekarz może wnioskować o sprowadzenie preparatu z innego kraju.
    
2. Zgłoś braki do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego – im więcej sygnałów, tym szybciej GIF może uruchomić procedury naprawcze.
    
3. Sprawdź listę antywywozową – jeśli twój lek już na niej jest, hurtownia nie może go legalnie wywieźć; poproś farmaceutę o sprawdzenie zapasów w hurtowniach.
    
4. Nie zmieniaj dawki na własną rękę – nagłe pół-dawkowanie insuliny czy przeciwdrgawkowych może być groźniejsze niż jednodniowa przerwa – skonsultuj każdą zmianę z lekarzem.

Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.

Źródła:

1. Główny Inspektorat Farmaceutyczny, „Dostępność produktów leczniczych w Polsce, 12 września 2025 r.”
2. BiznesInfo.pl, „GIF alarmuje. Sytuacja w aptekach jest fatalna…”, 9 czerwca 2025 r.
3. MedExpress, „Jest nowa lista leków zagrożonych brakiem dostępności”, 11 marca 2025 r.
4. Medonet, „Tych leków może zabraknąć w aptece. Na liście 272 pozycje”, 11 marca 2025 r.