Tajemnicza choroba świętego Wita. Czym są pląsawice?
„Choroba św. Wita” to historyczne określenie charakterystycznej grupy schorzeń neurologicznych. Odnosi się ono do chorób pląsawiczych, które objawiają się drgawkami, konwulsjami i mimowolnymi ruchami ciała. W średniowieczu takie symptomy uznawano za karę boską lub wynik działania sił demonicznych.
Święty Wit był chrześcijańskim męczennikiem, który według średniowiecznych legend miał dokonywać cudów i uzdrowień. Kult św. Wita, który rozwinął się mocno w Niemczech i Europie Środkowej, obejmował rytualne tańce. Połączone z modlitwą o wstawiennictwo do świętego, miały uwalniać cierpiących od niezrozumiałych dla współczesnych, uznawanych za opętanie, chorób neurologicznych oraz psychicznych.
Pląsawice nie są opętaniem
Średniowieczna medycyna opierała się głównie na połączeniu starożytnej teorii humoralnej i tradycyjnych praktyk ludowych. Brak wiedzy naukowej oraz narzędzi diagnostycznych sprawiał, że dominująca w życiu społecznym religia chrześcijańska miała ogromny wpływ na medycynę. Stąd wszystkie choroby objawiające się gwałtownymi, niekontrolowanymi ruchami, kojarzono z działaniem sił nieczystych.
Dziś wiemy, że objawy przypisywane wówczas opętaniu wynikają z uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, a terminem „choroba św. Wita” można objąć całą grupę schorzeń neurologicznych określanych dziś mianem pląsawic.
Pląsawice to zaburzenia ruchowe, które charakteryzują się ciągłymi, płynnymi, ale jednocześnie nieprawidłowymi ruchami z towarzyszącym obniżeniem napięcia mięśniowego. Do rozwoju choroby dochodzi w wyniku uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego pod wpływem działania toksyn bądź chorób UON. Do schorzeń, których głównymi objawami są ruchy pląsawicze, zaliczamy chorobę Huntingtona i pląsawicę Sydenhama.
Choroba św. Wita albo pląsawica Huntingtona
Najczęściej mianem choroby św. Wita określa się pląsawicę Huntingtona –rzadką chorobę układu nerwowego o podłożu genetycznym. Obok głównego objawu, czyli ruchów pląsawiczych, u chorego rozwijają się zaburzenia osobowości, które przechodzą w otępienie. Schorzenie rozwija się powoli; początkowo ujawniają się zaburzenia nastroju i nieadekwatne zachowanie. Pierwsze objawy ruchowe obejmują nadmierne pobudzenie ruchowe i niezgrabność. Z czasem przechodzą one w typowe dla pląsawicy, niekontrolowane i gwałtowne ruchy.
Obecnie nie dysponujemy skutecznymi metodami leczenia choroby Huntingtona. Leczenie objawowe obejmuje rehabilitację ruchową, ćwiczenia logopedyczne, wsparcie psychologiczne. W celu łagodzenia ruchów pląsawiczych stosowana jest farmakoterapia. Formę leczenia do potrzeb pacjenta zawsze dobiera prowadzący neurolog.
Taniec św. Wita, czyli pląsawica Sydenhama
W przeciwieństwie do choroby Huntingtona pląsawica Sydenhama zaliczana jest do pląsawic wtórnych, a więc występujących w przebiegu innych schorzeń bądź wywołanych czynnikiem uszkadzającym (lekami, toksynami, infekcjami).
Pląsawica Sydenhama to choroba autoimmunologiczna, która dotyka dzieci, głównie dziewczynki. Jej przyczyną jest zakażenie bakteriami paciorkowca, które aktywują nieprawidłową odpowiedź immunologiczną. Układ odpornościowy chorego wytwarza przeciwciała atakujące własne komórki układu nerwowego, a także serca i stawów. Pierwsze objawy pląsawicze występują późno, bo po kilku tygodniach, a nawet miesiącach od zakażenia.
U osób cierpiących na pląsawicę Sydenhama występują ruchy niesymetryczne, płynne i przypominające ciągły niepokój, które mogą dotyczyć tylko połowy ciała. Może występować naprzemienne zginanie i prostowanie rąk lub nóg. Występują też zaburzenia mowy, drgawki oraz niepewny chód, nadpobudliwość i zaburzenia zachowania. Ruchy pląsawicze utrzymują się przez kilka miesięcy.
Leczenie obejmuje przede wszystkim walkę z infekcją odpowiedzialną za odpowiedź autoimmunologiczną, czyli antybiotykoterapię. W celu zmniejszenia objawów ruchowych stosuje się leki uspokajające, leki przeciwdrgawkowe stosowane w leczeniu epilepsji i glikokortykosteroidy.
Pląsawica Sydenhama może nawracać. Szacuje się, że nawet co trzeci pacjent po kilku latach może zachorować ponownie. U kobiet, które w dzieciństwie przeszły pląsawicę Sydenhama, istnieje większe ryzyko wystąpienia pląsawicy ciężarnych.
Czytaj także:
7 objawów guza mózgu. Nigdy ich nie przegap
Alzheimer – objawy, przyczyny, przebieg
Jakie badania kontrolne warto wykonać na początku roku? Lista dla różnych grup wiekowych
