Ten test trwa tylko minutę. Może ujawnić początki demencji
Masz wrażenie, że pamięć czasem płata figle? Zanim zaczniesz się martwić, możesz wykonać prosty test na pamięć, który zajmuje około minuty. Wyjaśniamy, na czym polega, jak rozumieć wyniki i co – według badań – osłabia pamięć, a co ją wspiera.
- Test semantycznej płynności słownej (np. „wymień jak najwięcej zwierząt w 60 s”) bywa używany jako szybkie sito pod kątem zaburzeń poznawczych
- Alternatywą jest krótki Mini-Cog (3 słowa + rysunek zegara) – narzędzie przesiewowe rekomendowane w POZ
- Pamięci szkodzą m.in. nadciśnienie, cukrzyca, palenie, izolacja społeczna czy alkohol
Na czym polega test pamięci?
Jednym z najprostszych narzędzi przesiewowych jest tzw. test semantycznej płynności słownej. Polega na wymienieniu jak największej liczby słów z określonej kategorii – np. nazw zwierząt – w ciągu 60 sekund. Niski wynik może świadczyć o osłabieniu funkcji poznawczych, ale nie stanowi diagnozy. Na rezultat wpływają też takie czynniki jak sen, stres czy ogólne samopoczucie.
Innym często stosowanym narzędziem jest Mini-Cog – szybki test pamięci rekomendowany w podstawowej opiece zdrowotnej. Składa się z trzech elementów: zapamiętania trzech słów, narysowania tarczy zegara z podaną godziną oraz ponownego przypomnienia słów.
Jak interpretować wynik?
W przypadku testu 60-sekundowego wyniki wyraźnie poniżej przeciętnych dla danej grupy wiekowej mogą sugerować potrzebę dalszej diagnostyki i podejrzenie początków demencji. Popularnonaukowe źródła wskazują, że podanie mniej niż 15 nazw może być sygnałem ostrzegawczym – nie diagnozą, lecz powodem do konsultacji z lekarzem.
Co poprawia pamięć, a co jej szkodzi?
Czynniki zwiększające ryzyko otępienia:
- nadciśnienie,
- nieleczony niedosłuch,
- palenie tytoniu,
- otyłość,
- depresja,
- brak aktywności fizycznej,
- cukrzyca,
- izolacja społeczna,
- nadużywanie alkoholu,
- urazy głowy,
- zanieczyszczenie powietrza.
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie poprawy pamięci obejmują:
- regularną aktywność fizyczną (minimum 150 minut tygodniowo),
- kontrolę ciśnienia krwi, poziomu glukozy i cholesterolu,
- ograniczenie spożycia alkoholu,
- leczenie bezdechu sennego,
- dbanie o słuch (niedosłuch zwiększa ryzyko otępienia).
Kiedy do lekarza?
Jeśli podczas samodzielnego testu pamięci (np. wymienianie nazw zwierząt przez minutę) uzyskujesz stale niskie wyniki lub bliscy zauważają problemy z codziennym funkcjonowaniem – skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Może on zlecić dokładniejszą ocenę, np. test Mini-Cog, badania neuropsychologiczne lub laboratoryjne.
Jeśli problemy z pamięcią pojawiają się nagle i towarzyszą im objawy neurologiczne (osłabienie jednej strony ciała, zaburzenia mowy, silny ból głowy), natychmiast wezwij pogotowie – może to być stan zagrożenia życia, np. udar mózgu. Czytaj także: Tak boli głowa przy udarze. Nigdy nie ignoruj tego bólu
