To najlepsza herbata na stres i nerwy. Działa na mnie jak najdroższe SPA
Permanentny pośpiech, dzwoniące powiadomienia i niekończące się listy zadań podnoszą poziom kortyzolu do granic wytrzymałości. Wśród sposobów na wyciszenie króluje ostatnio matcha — intensywnie zielony proszek z Japonii, który łączy dawkę energii z efektem głębokiego relaksu. Sprawdź, co nauka mówi o jej składzie i dlaczego filiżanka tej herbaty może działać kojąco niczym wizyta w luksusowym spa.
- Chroniczny stres przyspiesza rozwój czynników ryzyka zawału i udaru nawet o pół roku wcześniej niż u osób spokojniejszych
- W badaniu klinicznym 3 g matchy dziennie przez 15 dni obniżyło poziom markeru stresu (salivary α-amylazy) wobec placebo
- Połączenie L-teaniny i umiarkowanej dawki kofeiny w matchy poprawia koncentrację, jednocześnie redukując napięcie nerwowe
Co wywołuje stres i jakie niesie skutki zdrowotne
Codzienny stres uruchamia w mózgu oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, która zalewa krew kortyzolem i adrenaliną. Krótkotrwale pomaga to uciec przed zagrożeniem, lecz w trybie „zawsze w gotowości” prowadzi do podwyższonego ciśnienia, insulinooporności i przewlekłego stanu zapalnego. Psycholodzy zwracają uwagę, że tempo pracy, przeciążenie bodźcami cyfrowymi i brak snu podtrzymują ten mechanizm do późnych godzin nocnych.
Długofalowo taki „stres tła” osłabia układ odpornościowy i przyspiesza procesy starzenia komórek. Harvard Heart Letter przypomina, że u części osób mentalne napięcie ogranicza przepływ wieńcowy równie silnie jak wysiłek fizyczny, zwiększając ryzyko nagłego zawału.
Przeczytaj też: To nie choroba, tylko przewlekły stres. Psycholożka wyjaśnia, jak emocje wpływają na zdrowie
Choroby, które może wyzwolić przewlekły stres
Metaanalizy pokazują, że osoby z wysokim poziomem lęku lub depresji rozwijają nowy czynnik kardiometaboliczny — nadciśnienie, hipercholesterolemię czy cukrzycę — średnio sześć miesięcy szybciej niż ich spokojniejsi rówieśnicy. Naukowcy wiążą to z nadmiarem cytokin prozapalnych i zaburzoną mikrobiotą jelitową, co przekłada się nie tylko na serce, lecz także na większe ryzyko otyłości i zespołu metabolicznego u młodych dorosłych.
Stres zwiększa też prawdopodobieństwo zaburzeń psychicznych — od epizodów depresyjnych po zaburzenia lękowe — a zaostrza przebieg chorób skóry, takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie. Przegląd w International Journal of Environmental Research and Public Health wskazuje, że układ nerwowy, odpornościowy i hormonalny tworzą sprzężenie zwrotne napędzające stan zapalny w całym organizmie.
Przeczytaj więcej: Najpierw sypie się psychika, potem ciało. Oznaki, że stres cię wykańcza
Matcha — skarb japońskich ogrodów i jego prozdrowotne sekrety
Matcha powstaje z liści Camellia sinensis osłanianych przed światłem ostatnie 3-4 tygodnie uprawy. Cień zwiększa zawartość chlorofilu i L-teaniny, a następnie liście są mielone na drobny puder, który wypijasz w całości — z błonnikami, witaminami i minerałami. Taka „cała roślina w filiżance” dostarcza nawet 10-krotnie więcej antyoksydantów niż zwykły napar z zielonej herbaty.
W proszku dominuje epigallokatechina gallusan (EGCG), znana z działania przeciwzapalnego i kardioprotekcyjnego, a także L-teanina, arginina i umiarkowana dawka kofeiny. Według przeglądu Verywell Health codzienne picie matchy wspiera pamięć, reguluje poziom cukru i zmniejsza stres oksydacyjny, który sprzyja chorobom przewlekłym.
Jak matcha działa na stres i nerwy
Kluczem do efektu pełnego odprężenia jest L-teanina – aminokwas, który przenika barierę krew-mózg i pobudza fale alfa, kojarzone ze stanem czujnego spokoju. Badania wskazują, że działanie uspokajające pojawia się przy dawce ≥ 50 mg, a w 1 g matchy znajduje się średnio 20-25 mg L-teaniny.
Kofeina, obecna w ilości zbliżonej do dobrej herbaty (25–35 mg/porcję), nie niszczy efektu relaksu, bo równoważy ją teanina — w przeciwieństwie do kawy, która często potęguje niepokój.
Randomizowana próba z udziałem 39 osób wykazała, że 4,5 g matchy dziennie (w herbacie lub ciastkach) już po dwóch tygodniach zmniejsza aktywność saliwaryjnej α-amylazy — biomarkera pobudzenia współczulnego układu nerwowego. W badaniu z 2025 r. dawka 3 g proszku przez 15 dni obniżyła subiektywne poczucie lęku i napięcia w porównaniu z placebo. Autorzy podkreślają, że kluczowy jest korzystny stosunek kofeiny i EGCG do L-teaniny oraz argininy (CE/TA ≤ 2) — ta właśnie równowaga wyróżnia matchę spośród innych herbat.
Jak zaparzyć antystresową matchę?
Wsyp 2 g proszku (płaska łyżeczka) do czarki, zalej 80 ml wody o temp. 70-80 °C i energicznie ubij bambusową miotełką, aż powstanie gęsta pianka. Taka porcja dostarczy ok. 40 mg kofeiny i 40 mg L-teaniny – ilość, którą badania łączą ze spadkiem markerów stresu, bez senności i „kofeinowych drgawek”.
- źródła:
- Wirtz P.H., von Känel R. Psychological risk factors and cardiovascular disease, Frontiers in Psychology, 2024
- Unno K. i in., Stress-reducing effect of cookies containing matcha green tea powder, Heliyon, 2019
- Verywell Health. 9 Surprising Health Benefits of Matcha, 9 IV 2025
- Sciencedirect. L-theanine: From tea leaf to trending supplement – does the science stack up?, 2024
- MDPI. Stress and Anxiety Are Associated with Increased Metabolic Syndrome Risk, Healthcare, 2025.
