To najtrudniejszy nowotwór do wykrycia. 80% osób dowiaduje się tuż przed śmiercią
Nowotwory to druga najczęstsza przyczyna zgonów na świecie — co roku odbierają życie około 10 milionom ludzi. W Unii Europejskiej odpowiadają za co czwarte zgon, a w Polsce rocznie diagnozuje się ponad 170 tysięcy nowych przypadków. Choć medycyna robi postępy, wiele nowotworów wciąż wykrywanych jest zbyt późno. Szczególnie groźne są te, które przez długi czas nie dają żadnych objawów.
Rak płuca w liczbach
Rak płuca to najbardziej śmiertelny spośród wszystkich nowotworów na świecie. Jest przyczyną aż 28% zgonów wśród mężczyzn i 10% wśród kobiet. W Polsce każdego roku z powodu raka płuca umiera ok. 20 tys. osób, czyli więcej niż na raka piersi, prostaty i jelita grubego łącznie.
Według najnowszych danych Globalnego Centrum Obserwacyjnego Nowotworów Światowej Organizacji Zdrowia z początku 2024 roku rak płuca jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem na świecie i główną przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych wśród obu płci.
Tylko w 2021 roku w Polsce zdiagnozowano 20 572 nowe przypadki zachorowań na raka płuca (12 332 wśród mężczyzn i 8 240 wśród kobiet). Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka płuca jest palenie tytoniu, co stwarza realne możliwości skutecznej profilaktyki pierwotnej. Istotna jest zatem edukacja pacjentów w tym zakresie.
Palenie jako przyczyna raka
Z 10 najczęstszych nowotworów aż 8 związanych jest z paleniem tytoniu. Wśród nich wymienia się: nowotwory jamy ustnej i gardła, rak płuca, krtani i przełyku; w przypadku raka pęcherza, nerki, żołądka, jelita grubego, trzustki i szyjki macicy tytoń stanowi dodatkowy czynnik przyczyniający się do rozwoju choroby. Prof. dr hab. Jerzy Kozielski ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach ostrzega:
Jeśli ktoś ma na swoim koncie 20 paczkolat, czyli pali po paczce dziennie przez 20 lat, ryzyko zachorowania na raka płuca dramatycznie rośnie.
Choć rak płuca dotyka najczęściej palaczy, narażone są również osoby przebywające w ich otoczeniu, tzw. bierni palacze. Gdyby w statystykach uwzględniono skutki biernej ekspozycji na dym tytoniowy, śmierć w przebiegu raka płuc, innych chorób układu oddechowego, zawału czy udaru mózgu związana z paleniem sięgałaby w krajach UE 80 tys. osób rocznie.
Przeczytaj też: Płuca palacza – objawy, rozpoznanie, kolor. Jak wyglądają płuca palaczy e-papierosów?
Dlaczego rak płuca jest trudny do wykrycia?
Rak płuca rozwija się podstępnie i przez długi czas nie daje wyraźnych objawów. Z tego powodu często jest wykrywany dopiero w zaawansowanym stadium, gdy leczenie bywa znacznie mniej skuteczne. Jak wskazują eksperci, aż 80% przypadków diagnozowanych jest w III lub IV stadium choroby, co wiąże się z bardzo złym rokowaniem.
Objawy, które mogą sugerować raka płuca, bywają mylone z przewlekłym zapaleniem oskrzeli, infekcją wirusową lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Należą do nich m.in.:
• przewlekły kaszel,
• duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• nawracające zapalenia płuc,
• krwioplucie.
Wczesna diagnostyka może uratować życie
Wdrożony w Polsce program badań przesiewowych w kierunku raka płuca, finansowany przez NFZ, opiera się na niskodawkowej tomografii komputerowej i jest skierowany do osób wysokiego ryzyka zachorowania. Badanie to pozwala wykryć raka płuca we wczesnym stadium, gdy szanse na skuteczne leczenie są zdecydowanie wyższe.
Eksperci podkreślają, że poprawa organizacji opieki nad pacjentem, skrócenie ścieżki diagnostycznej i zapewnienie szybkiego dostępu do nowoczesnego leczenia mogą znacząco poprawić wskaźniki przeżycia.
Profilaktyka kluczem do sukcesu
Jednak podstawowym elementem walki z rakiem płuca jest profilaktyka pierwotna, czyli zapobieganie poprzez eliminację czynników ryzyka. Najważniejszym krokiem jest rezygnacja z palenia tytoniu – zarówno tradycyjnych papierosów, jak i e-papierosów oraz podgrzewaczy tytoniu, które również mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu.
Ważna jest także edukacja społeczeństwa, promocja zdrowego stylu życia i regularne kontrole lekarskie – zwłaszcza w grupach wysokiego ryzyka.
Przeczytaj też: 24 organizacje zajmujące się zdrowiem nie kryją niepokoju. Coraz więcej nieletnich uzależnionych od nikotyny
Źródła:
rakpluca.org.pl, naukawpolsce.pl
Stencel NJ, Szczot J, Konczewska L, Skrzypczak KO, Stuczyński SK, Krala-Szkaradowska M. Nowy labirynt danych w świecie raka płuca: aktualna epidemiologia, metody profilaktyki, przyszłe kierunki — przegląd literatury. Forum Med Rodz. 2024;18(2):74–83.
Modlińska A, Kowalczyk A. Rak płuca – epidemiologia, obraz kliniczny oraz społeczne następstwa choroby. Psychoonkologia. 2016;20(2):57–65. doi:10.5114/pson.2016.62054.
