Atakuje nerki i wątrobę, a rośnie tuż za płotem. Nie ma antidotum

Rącznik pospolity – toksyczna roślina w polskich ogrodach

Rącznik pochodzi z Afryki i Bliskiego Wschodu, a dziś jest uprawiany na całym świecie, także w Polsce. W naszym klimacie dorasta zwykle do 2–3 m w sezonie (rzadziej więcej w sprzyjających warunkach). Jest traktowany jako roślina ozdobna. Ponadto z nasion rącznika wytwarza się dobrze znany olej rycynowy używany w kosmetyce i przemyśle. Rycyna w pewnych okolicznościach może być jednak toksyczna.

Śmiertelna dawka rycyny – mogą wystarczyć dwa nasiona

Nasiona rącznika zawierają toksynę rycynę – rozgryzione i połknięte mogą być niezwykle niebezpieczne. Objawy zatrucia rycyną pojawiają się zwykle w ciągu kilku–kilkunastu godzin i obejmują:

• gorączkę, potliwość, złe samopoczucie,
• nudności, wymioty i biegunkę (bywa krwista),
• szybkie odwodnienie i spadek ciśnienia.

W ciężkich zatruciach może dojść do niewydolności wielonarządowej, w tym:

• ciężkich zmian zapalno-martwiczych w przewodzie pokarmowym,
• uszkodzenia nerek z obrazem ostrego uszkodzenia cewek i niewydolnością nerek,
• uszkodzenia wątroby (do ostrej niewydolności),
• zaburzeń oddechowych (przy ekspozycji wziewnej – narastająca duszność, obrzęk płuc i niewydolność oddechowa).

Na rycynę nie ma antidotum

Nie istnieje swoiste antidotum na rycynę. Leczenie polega na szybkim postępowaniu objawowym i podtrzymującym: usuwaniu toksyny z przewodu pokarmowego, intensywnym nawadnianiu dożylnym, leczeniu drgawek i hipotensji, wsparciu oddechowemu oraz – gdy trzeba – leczeniu powikłań nerkowych i wątrobowych. W bardzo wczesnej fazie po połknięciu rozważa się węgiel aktywowany.

Każde podejrzenie zatrucia nasionami rącznika wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem lub wezwania pogotowia. Alarmujące sygnały to zwłaszcza:

• silny, nagły ból brzucha, uporczywe wymioty i/lub biegunka,
• objawy odwodnienia (suchość w ustach, zasłabnięcia, skąpomocz),
• zaburzenia świadomości, zażółcenie skóry i oczu, krwista biegunka.