Coraz więcej danych o chorobie Alzheimera. Wpływ może mieć nawet smog

Czym jest choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera to postępujące i nieuleczalne schorzenie neurodegeneracyjne, które stopniowo niszczy komórki mózgowe, prowadząc do zaniku pamięci, zaburzeń myślenia i zmian w zachowaniu. Proces chorobowy jest skomplikowany, ale jego kluczowym elementem jest odkładanie się w mózgu dwóch typów toksycznych białek: beta-amyloidu i białka tau. Powstające z nich złogi (tzw. blaszki amyloidowe i splątki neurofibrylarne) upośledzają komunikację między neuronami, co w efekcie prowadzi do ich obumierania. Choroba zazwyczaj zaczyna się od łagodnych problemów z pamięcią, które z czasem narastają, uniemożliwiając pacjentom normalne funkcjonowanie i wykonywanie nawet najprostszych, codziennych czynności.

Chociaż dokładne przyczyny choroby nie są w pełni poznane, wiadomo, że pewne czynniki genetyczne zwiększają predyspozycje do jej wystąpienia. Jednak nie tylko geny decydują o tym, czy zachorujemy. Naukowcy coraz częściej zwracają uwagę na znaczenie czynników środowiskowych, w tym tych, na które mamy pośredni wpływ.

Przeczytaj też: Atlas 3,5 mln komórek ujawnia wielokierunkowe szlaki choroby Alzheimera

Czynniki ryzyka w chorobie Alzheimera

Poza predyspozycjami genetycznymi, takimi jak mutacje w genie APOE, istnieje szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera. Obejmują one m.in. otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, wysoki poziom cholesterolu, a także brak aktywności fizycznej i społecznej. Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje również na to, że urazy głowy, nieprawidłowa dieta i niezdrowy tryb życia mogą mieć wpływ na rozwój demencji.

Wpływ środowiska, w którym żyjemy, staje się coraz bardziej widoczny. Nowe badania skupiają się na roli zanieczyszczeń, a w szczególności na wpływie smogu. Do tej pory zanieczyszczone powietrze było kojarzone głównie z chorobami układu oddechowego i krążenia. Okazuje się jednak, że pyły wnikają znacznie głębiej, wpływając na funkcjonowanie tak kluczowego organu, jak mózg.

Przeczytaj też: Dieta, która może opóźnić Alzheimera. Naukowcy wyjaśniają, jak zacząć już dziś

Smog a choroba Alzheimera – najnowsze badania

W„JAMA Neurology” opublikowano badanie, które rzuca nowe światło na związek między zanieczyszczeniem powietrza a chorobą Alzheimera. Naukowcy z University of Pennsylvania przeanalizowali próbki mózgu 602 osób i zestawili je z danymi dotyczącymi ekspozycji na pyły PM2,5. Te mikroskopijne cząstki, o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, są tak małe, że z łatwością przenikają z płuc do krwiobiegu, a stamtąd mogą docierać do mózgu.

Wyniki okazały się wstrząsające: osoby, które przed śmiercią były narażone na wyższe stężenie pyłów PM2,5, miały o 19% wyższe prawdopodobieństwo występowania bardziej zaawansowanych zmian patologicznych w mózgu, związanych z chorobą Alzheimera. Dr Edward Lee, współautor badania, zaznaczył, że zanieczyszczenie powietrza nie tylko zwiększa ryzyko demencji, ale także pogarsza przebieg samej choroby. 

Co więcej, u osób mieszkających na obszarach z wysokim stężeniem smogu zaobserwowano większe upośledzenie funkcji poznawczych oraz szybszy początek objawów demencji, takich jak utrata pamięci, trudności z mówieniem czy problemy z dbaniem o siebie. Zaledwie rok mieszkania w zanieczyszczonym środowisku może mieć ogromny wpływ na ryzyko rozwoju choroby. 

Źródła: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39881284/, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32741830/, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15926136/, healthline.com/health/alzheimers-disease, PAP