Ten jeden nawyk zmniejsza ryzyko raka płuca u palaczy o 16 proc.
Palenie papierosów to wciąż główny winowajca raka płuca, ale nauka podpowiada, że nawet zatwardziały palacz może coś zrobić dla swojego zdrowia – i to od dziś. Metaanaliza ośmiu dużych badań wykazała, że osoby sięgające najczęściej po warzywa i owoce chorują rzadziej aż o 16 proc. Jak to możliwe i które produkty mają największą moc ochronną? Sprawdzamy.
- 16 proc. niższe ryzyko raka płuca u palaczy jedzących najwięcej „roślin”
- Ok. 22 tys. nowych zachorowań rocznie w Polsce, pięcioletnie przeżycie < 20 proc.
- WHO zaleca min. 400 g warzyw i owoców dziennie – to ledwie pięć kolorowych porcji
Rak płuca – przeciwnik, który nie daje czasu
W Polsce rak płuca pozostaje najczęstszym nowotworem złośliwym i główną przyczyną zgonów onkologicznych zarówno u mężczyzn, jak i kobiet – to ok. 21 tys. nowych przypadków rocznie. Choć rzucenie palenia jest bezdyskusyjnie najlepszą profilaktyką, nikotynowa zależność sprawia, że wiele osób nie potrafi (lub nie chce) odstawić papierosów. Dla nich każda dodatkowa, sprawdzona strategia obniżająca ryzyko ma ogromne znaczenie.
Co ważne, pięcioletnie przeżycie w raku płuca rzadko przekracza 20 proc., bo chorobę często wykrywa się dopiero w zaawansowanym stadium. Stąd rosnące zainteresowanie tzw. chemioprewencją dietetyczną – czyli rolą składników odżywczych w spowalnianiu procesu nowotworzenia.
Badanie, które zaskoczyło naukowców
Chińscy badacze przeanalizowali osiem prospektywnych badań kohortowych z udziałem palaczy. Wniosek? Osoby z najwyższym spożyciem warzyw i owoców miały o 16 proc. niższe ryzyko rozwoju raka płuca (RR = 0,84) niż ci, którzy jedli ich najmniej. Co ciekawe, efekt był wyraźny u palaczy czynnych, ale nie u byłych czy nigdy niepalących – co sugeruje ochronne działanie roślin zwłaszcza w obecności dymu tytoniowego.
Najciekawsze liczby z badania:
- −16 proc. ryzyka w najwyższym kwartylu spożycia warzyw i owoców
- −2 proc. za każde dodatkowe 100 g dziennie
- efekt ochronny widoczny głównie u palaczy aktualnych
To nie znaczy, że dieta „kasuje” skutki palenia. Autorzy podkreślają: warzywa i owoce są wsparciem, a nie zamiennikiem rzucenia papierosów.
Roślinna tarcza na talerzu
Warzywa i owoce to koktajl bioaktywnych związków – od witaminy C i karotenoidów po flawonoidy – które neutralizują wolne rodniki powstające m.in. w dymie tytoniowym. Błonnik wspiera też mikrobiotę jelitową, modulując odporność. WHO zaleca co najmniej 400 g (≈ 5 porcji) dziennie.
Najlepsze „roślinne ochroniacze” płuc:
- ciemnozielone warzywa liściaste – źródło luteiny i kwasu foliowego,
- pomidory i czerwone owoce – bogate w likopen,
- cytrusy – wysoka dawka witaminy C i flawonoidów,
- jabłka – kwercetyna i błonnik rozpuszczalny.
Dorzuć sałatę do kanapki, zamień baton na jabłko, a kolorowe warzywa wypełnij co drugie miejsce na talerzu. Proste zmiany, a korzyść może być realna.
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- Yang, T., Wang, C., Li, S., Guo, X., & Li, D. (2019). Dietary intakes of fruits and vegetables and lung cancer risk in participants with different smoking status: A meta-analysis of prospective cohort studies. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 28(4).
- World Health Organization. (2023). Healthy diet: Fact sheet. Retrieved from
- Krajowy Rejestr Nowotworów. (2024). Nowotwory płuca i opłucnej – Czym są? Warszawa: Narodowy Instytut Onkologii.
- World Cancer Research Fund & American Institute for Cancer Research. (2024). Diet, Nutrition, Physical Activity and Lung Cancer.
