To badanie kosztuje krocie. Na NFZ zrobisz je za darmo
Test molekularny, który wykrywa zmiany przedrakowe szyjki macicy dwa razy skuteczniej niż tradycyjna cytologia, został włączony do programu profilaktycznego finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia – poinformowała minister zdrowia Izabela Leszczyna podczas konferencji w Narodowym Instytucie Onkologii.
- Test molekularny na HPV, skuteczniejszy niż tradycyjna cytologia (ponad 95% czułości vs. 50–60%), został włączony do programu profilaktyki raka szyjki macicy finansowanego przez NFZ i od lipca 2025 roku jest dostępny bezpłatnie w poradniach ginekologicznych
- Kobiety mogą teraz wybierać między trzema metodami diagnostycznymi: testem molekularnym, cytologią płynną lub klasyczną cytologią – nowoczesne metody dotąd dostępne głównie prywatnie, są teraz refundowane
- Połączenie testów HPV i szczepień może doprowadzić do całkowitej eliminacji raka szyjki macicy w Polsce, wzorem krajów skandynawskich, o ile więcej kobiet zacznie korzystać z profilaktyki
Od lipca nowoczesne badanie na NFZ
Od lipca w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy dostępne są testy na obecność wirusa HPV o wysokim ryzyku onkogennym oraz cytologia na podłożu płynnym. Minister zdrowia Izabela Leszczyna nazwała wprowadzenie tych metod „przełomem” w profilaktyce choroby. Zwróciła uwagę, że wiele kobiet unika badań z obawy przed diagnozą, a test molekularny pozwala wykryć obecność wirusa HPV jeszcze zanim dojdzie do rozwoju choroby. Minister zdrowia wraz ekspertami Narodowego Instytutu Onkologii zachęca kobiety do korzystania z bezpłatnych badań w ponad 2700 poradniach ginekologicznych współpracujących z NFZ.
- Tylko od nas kobiet zależy, czy się na to badanie zgłosimy i z niego skorzystamy – powiedziała minister zdrowia.
Już nie tylko prywatnie, ale też w przychodni
Specjaliści przypomnieli, że do tej pory nowoczesne metody diagnostyczne – takie jak testy molekularne i cytologia płynna – były dostępne głównie w prywatnych placówkach. Przez najbliższy rok kobiety będą mogły wybrać jeden z trzech rodzajów badań: test molekularny, cytologię płynną lub klasyczną cytologię.
Dr hab. Andrzej Nowakowski z Zakładu Profilaktyki Nowotworów, Narodowego Instytutu Onkologii podkreślił, że test molekularny niemal dwukrotnie przewyższa skutecznością tradycyjną cytologię w wykrywaniu zmian przedrakowych i raka szyjki macicy. W przypadku pozytywnego wyniku testu HPV, wykonywana jest cytologia płynna w celu dalszej oceny ryzyka. Dalsza diagnostyka zależy od wyników obu testów.
- Mamy nadzieję, że wprowadzenie tej nowoczesnej diagnostyki, która jest drogą diagnostyką na rynku prywatnym, i refundacja jej przez NFZ będzie pewnym krokiem, który przybliży nas do pełnego udziału Polek w badaniach profilaktycznych – powiedział prof. Andrzej Nowakowski.
Test molekularny skuteczniejszy niż cytologia
Prof. Nowakowski dodał, że skuteczność klasycznej cytologii wynosi około 50–60%, podczas gdy test molekularny osiąga czułość ponad 95%. Potrafi on wykryć najbardziej onkogenne typy wirusa HPV. Eksperci mają nadzieję, że badanie pozwoli określić grupę ryzyka, czyli te kobiety, które są zakażone jednym z onkogennych typów wirusa HPV po to, by poddane zostały corocznej kontroli, a także by wykrywać stany przedrakowe na wczesnym etapie. Obecnie tylko 11% kobiet uczestniczy w programie profilaktyki raka szyjki macicy.
- Jest to choroba, która rozwija się długo, a jest ona wywoływana przez zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego. Jest to 14 genotypów, które są objęte testem molekularnym, który został wdrożony do programu. Najbardziej onkogenne, najbardziej niebezpieczne dla organizmu człowieka i szyjki macicy kobiet są genotypy 16 i 18, które także będą oznaczane w programie profilaktycznym – podkreślił prof. Nowakowski.
Za odkrycie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zakażeniem HPV a rozwojem raka szyjki macicy w 2008 roku została przyznana Nagroda Nobla. Zwieńczyła ona pracę nad profilaktyką pierwotną, czyli opracowaniem szczepień przeciwko wirusowi HPV. Ekspert przypomniał, że rak szyjki macicy jest drugim pod względem częstości i umieralności nowotworem występującym u młodych Europejek. Wyprzedza go tylko rak piersi. Dlatego rak szyjki macicy jest istotnym problemem zdrowia publicznego, także w naszym kraju.
Rak szyjki macicy przestanie atakować Polki?
Dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii, dr hab. Beata Jagielska, zaznaczyła, że połączenie szczepień przeciw HPV z diagnostyką molekularną może doprowadzić do całkowitego wyeliminowania raka szyjki macicy. Jej zdaniem, zamiast diagnozować nowotwory w zaawansowanym stadium, będziemy w Polsce – podobnie jak w krajach skandynawskich – wykrywać wczesne, łatwe do leczenia zmiany. Prof. Jagielska przypomniała, że rocznie z powodu raka szyjki macicy umiera w Polsce około 1,8 tysiąca kobiet. Badanie molekularne w kierunku wykrywania wirusa HPV będzie można wykonać bezpłatnie w ramach ubezpieczenia NFZ co pięć lat. Prywatnie kosztuje ok. 230-300 zł. U kobiet, u których zostanie wykryty onkogenny typ wirusa będą mogły korzystać z testu raz w roku przez trzy lata. Jeśli w tym czasie nie rozwinie się stan przedrakowy, zostaną uznane za zdrowe i wrócą „do puli” kobiet, którym test molekularny przysługuje raz na pięć lat. Badanie można wykonać w ośrodkach, które podpisały umowę z NFZ na wykonywanie tych badań.
