To nie „zwykła” choroba, tylko nerwica. 6 objawów, które daje ciało, gdy wysiada psychika
Termin „nerwica” to zwyczajowe pojęcie, mocno zakorzenione w tradycji psychologicznej, ale w aktualnej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) zachowane jedynie do okazjonalnego użytku. W Polsce nerwicą określa się zazwyczaj zaburzenia lękowe, które występują pod postacią somatyczną.
Nerwice obejmują problemy psychiczne o bardzo różnym charakterze i objawach. Mogą przyjmować formę zaburzeń zachowania (np. obsesyjne mycie rąk), procesów myślowych (np. natrętne myśli), emocji (np. lęk) lub objawów sugerujących obecność choroby zagrażającej życiu.
Podstawowe objawy nerwicy
Według Antoniego Kępińskiego, znanego polskiego psychiatry, do podstawowych objawów nerwicy należą:
Lęk
W przypadku nerwicy lęk może odnosić się do konkretnego obiektu, zjawiska lub sytuacji (np. lęk przed wysokością), lub mieć charakter uogólniony – pozornie niezwiązany z żadnym konkretnym bodźcem (często towarzyszą mu napady paniki). Poziom odczuwanego lęku może być stale podwyższony przez długi czas, a pacjenci opisują go jako uczucie nieustannego, wyczerpującego napięcia.
Przeczytaj też: 9 typowych objawów fobii społecznej. Sprawdź, czy masz ten problem
„Błędne koło”
Ta metafora doskonale obrazuje mechanizm działania nerwicy. Lęk wywołuje objawy sugerujące rozmaite choroby somatyczne, np. zawał, a pojawienie się tych objawów podnosi poziom lęku. Mechanizm ten napędza się sam, pogarszając stan pacjenta.
Egocentryzm
U osób cierpiących na nerwicę egocentryzm wiąże się głównie z obecnością objawów somatycznych. Obawa o własne zdrowie, lęk przed bólem i innymi dolegliwościami powodują nadmierną koncentrację na sobie, często kosztem relacji z otoczeniem.
Zaburzenia wegetatywne
U osób zmagających się z zaburzeniami lękowymi często występują symptomy sugerujące chorobę ciała, np. bezsenność, duszności, ból. Przyjrzymy im się bliżej w dalszej części tekstu.
Dla nerwicy charakterystyczne jest to, że pacjent zachowuje zdolność do krytycznej oceny pojawiających się objawów – np. zdaje sobie sprawę, że jego lęk jest przesadzony i nieuzasadniony – jednak mimo to nie potrafi sobie z nim poradzić.
Czym jest zespół lęku uogólnionego?
Zespół lęku uogólnionego (GAD, ang. Generalized Anxiety Disorder) to jedno z najczęstszych zaburzeń lękowych, charakteryzujące się przewlekłym, nadmiernym i trudnym do kontrolowania zamartwianiem się różnymi sprawami życia codziennego – zdrowiem, pracą, finansami czy relacjami. Lęk nie jest związany z konkretną sytuacją ani obiektem i utrzymuje się przez większość dni przez co najmniej 6 miesięcy.
Do objawów GAD należą nie tylko uczucie niepokoju i napięcia, ale także dolegliwości fizyczne, takie jak:
• przewlekłe zmęczenie,
• napięcie mięśni,
• bóle głowy,
• zaburzenia snu,
• trudności z koncentracją,
• objawy żołądkowo-jelitowe.
Przeczytaj też: Nerwica lękowa – jak się objawia i jak wygląda leczenie?
Osoby cierpiące na zespół lęku uogólnionego często mają świadomość, że ich lęk jest przesadny, ale nie potrafią go opanować. Zaburzenie to może znacząco obniżać jakość życia i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Objawy z ciała w GAD i choroby współistniejące
U pacjentów zgłaszających niewyjaśnione dolegliwości somatyczne stwierdza się wysoką częstość występowania zarówno uogólnionego zaburzenia lękowego, jak i dużej depresji.
Istnieją dowody na to, że zespół lęku uogólnionego może często poprzedzać pojawienie się objawów somatycznych. Z drugiej strony, pacjenci z zespołem lęku uogólnionego mają większe prawdopodobieństwo współwystępowania zaburzeń somatyzacyjnych niż osoby cierpiące na inne zaburzenia lękowe – choć nie wszystkie badania to potwierdzają.
Uogólnione zaburzenie lękowe jest często związane z takimi objawami i jednostkami chorobowymi jak:
• ból w klatce piersiowej,
• zespół chronicznego zmęczenia,
• zespół jelita drażliwego,
• hiperwentylacja,
• napięciowy ból głowy,
• oraz przewlekłe choroby somatyczne, takie jak nadciśnienie, cukrzyca i choroby serca.
Przeczytaj też: Pierwsze objawy nerwicy. W ten sposób możesz ją rozpoznać
Zakres i nasilenie objawów somatycznych w zaburzeniach lękowo-depresyjnych mogą być w dużym stopniu kształtowane przez czynniki kulturowe. W niektórych krajach afrykańskich i azjatyckich GAD diagnozuje się rzadziej. Mimo to kombinacja objawów lękowych, somatycznych i depresyjnych wydaje się uniwersalna, niezależnie od pochodzenia kulturowego, a jej źródłem mogą być zarówno predyspozycje genetyczne, jak i doświadczenia traumatyczne czy stresory środowiskowe.
Źródła:
Adeyanju, G. C., Frampton, S., & Hein, C. (2025). Diphtheria and the risk of outbreaks of vaccine- preventable diseases in low-resource settings. Academia Medicine, 2(1). https://doi.org/10.20935/AcadMed7528.
Gierus, J., Mosiołek, A., & Szulc, A. (2018). Nie tylko „nerwica”. Poziom patologicznego zamartwiania i objawy lęku uogólnionego w populacji a skala zgłoszeń do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Które zjawisko wyjaśnia więcej?. Psychiatria, 15(1), 1-6.
