To znak, że rak zajął płuca. Może dotyczyć nawet 70 proc. chorych
Gdy kaszel trwa tygodniami i nie reaguje na syrop ani antybiotyk, wielu zrzuca winę na „ciągnące się przeziębienie”. Tymczasem uporczywy kaszel to najczęstszy sygnał, że w płucach rozwinął się nowotwór lub pojawiły się jego przerzuty. Dlaczego właśnie ten objaw dotyczy aż 70 proc. pacjentów i co mówią najnowsze statystyki?
- Co roku w Polsce rejestruje się ok. 21 000 nowych przypadków raka płuc
- Średnie 5-letnie przeżycie: 20 proc., ale przy wczesnym wykryciu rośnie do 33 proc.
- Uparty kaszel występuje u 65–80 proc. chorych i bywa pierwszym alarmem
Rak płuc w liczbach – jak wiele nowych diagnoz?
Według najnowszego Dashboardu Raka Płuca opracowanego przez IHE na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2021 r. odnotowano w Polsce 20 572 nowych zachorowań, czyli średnio prawie 57 diagnoz dziennie. To 13 proc. wszystkich nowych nowotworów i jedna z najwyższych proporcji w Unii Europejskiej. Mężczyźni nadal dominują (ok. 60 proc. nowych przypadków), ale sytuacja dynamicznie się zmienia. Od 2000 r. liczba diagnoz wśród panów spadła o 22 proc., natomiast u kobiet wzrosła aż o 95 proc. — głównie z powodu późniejszego „szczytu palenia” w tej grupie. Jeśli trend się utrzyma, za kilka lat kobiety mogą dogonić mężczyzn pod względem zachorowalności.
Rak płuca pozostaje również najczęstszą przyczyną zgonów onkologicznych: w 2021 r. pochłonął 20 841 istnień (22 proc. wszystkich zgonów nowotworowych), z czego 26 proc. dotyczyło osób poniżej 65. r.ż. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa i utrzymującą się ekspozycją na dym tytoniowy oraz zanieczyszczenia powietrza eksperci prognozują, że bez skutecznej profilaktyki roczna liczba przypadków może przekroczyć 25 tys. już przed końcem dekady.
Rokowania – dlaczego każdy miesiąc ma znaczenie?
Średnio jedynie co piąty pacjent przeżywa pięć lat od diagnozy, ale rokowania zależą od stadium:
- w stadium lokoregionalnym 5-letnie przeżycie sięga 33 proc.,
- w stadium przerzutowym spada do 5 proc.
Poprawę notuje się dzięki programom niskodawkowej tomografii komputerowej i nowym terapiom celowanym, jednak chorobę wciąż zbyt często wykrywa się późno — głównie z powodu bagatelizowania wczesnych symptomów.
Przeczytaj również: 6 objawów raka płuca. Choroba potrafi ukrywać się latami
Jakie są objawy raka płuc?
Nowotwór płuca potrafi rosnąć po cichu — pierwsze sygnały bywają tak niejednoznaczne, że łatwo wziąć je za przewlekłe zapalenie oskrzeli czy zwykłą zadyszkę. Eksperci dzielą objawy na miejscowe, ogólnoustrojowe i wynikające z przerzutów lub zespołów paranowotworowych.
Oto najczęstsze z nich:
- Objawy miejscowe (w obrębie klatki piersiowej);
- Przewlekły lub zmieniający się kaszel — zwłaszcza gdy pojawia się nowy rodzaj kaszlu u palacza lub stary „kaszel palacza” nagle się nasila;
- Duszność i uczucie „łapania powietrza” już przy niewielkim wysiłku; u części chorych pojawia się charakterystyczny świszczący oddech;
- Nawracające zapalenia oskrzeli lub płuc w tym samym segmencie — guz może utrudniać odpływ wydzieliny i sprzyjać infekcjom;
- Krwioplucie lub rdzawa plwocina — nawet kilka żyłek krwi w odkrztuszanej wydzielinie wymaga pilnej diagnostyki;
- Chrypka, ból w klatce piersiowej, ból barku (jeśli guz nacieka splot nerwowy) oraz jednostronne opadanie powieki w zespole Hornera.
Objawy ogólnoustrojowe:
- Niezamierzona utrata masy ciała, osłabienie, utrata apetytu;
- Stan podgorączkowy lub gorączka bez wyraźnej przyczyny;
- Uciążliwe nocne poty;
- Palce pałeczkowate — pogrubienie koniuszków palców i paznokci (objaw przerzutów lub wydzielania czynników wzrostu przez guz).
Objawy przerzutów i zespołów paranowotworowych:
- Bóle kości (przerzuty do kręgosłupa, żeber), patologiczne złamania;
- Bóle głowy, zaburzenia widzenia, napady padaczkowe — mogą oznaczać przerzut do mózgu;
- Obrzęk twarzy i szyi (zespół żyły głównej górnej), gdy guz uciska duże naczynia;
- Zaburzenia elektrolitowe (np. wysoki poziom wapnia, niski poziom sodu) objawiające się splątaniem, sennością czy drgawkami — skutek wydzielania hormonów przez komórki nowotworu.
Sprawdź też: Pierwsze objawy raka płuc są nieoczywiste. Tylko 20 proc. diagnozuje się we wczesnym stadium
Uporczywy kaszel – objaw, który dotyczy 3/4 chorych
Badania populacyjne pokazują, że 65-80 proc. pacjentów z zaawansowanym rakiem płuca skarży się na przewlekły kaszel.
Kaszel nowotworowy:
- utrzymuje się >8 tygodni,
- potrafi nasilać się w nocy i wybudzać ze snu,
- nie mija po typowym leczeniu infekcji,
- może być suchy lub z odkrztuszaniem; czasem pojawia się krew.
Mechanizm jest prosty: guz lub przerzut drażni oskrzela, zatyka drobne drogi oddechowe albo pobudza zakończenia nerwowe w opłucnej. Jeśli więc kaszel nie daje spokoju mimo wyleczenia przeziębienia — zwłaszcza u osób po 50. r.ż. i palących — konieczna jest szybka konsultacja lekarska i diagnostyka obrazowa (RTG lub niskodawkowa TK).
Czytaj więcej: Dlaczego rak jest chorobą śmiertelną? Cztery zmiany, które w końcu wyniszczają organizm
źródła:
Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej – objawy. Narodowy Instytut Onkologii – PIB;
American Cancer Society. Signs and Symptoms of Lung Cancer. Atlanta: ACS; aktualizacja 2025.
Harle A, Molassiotis A, Buffin O i wsp. A cross-sectional study to determine the prevalence of cough and its impact in patients with lung cancer: a patient unmet need. BMC Cancer. 2020;20:9. DOI: 10.1186/s12885-019-6451-1.
National Comprehensive Cancer Network. NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Non-Small Cell Lung Cancer. Wersja 8.2025. Plymouth Meeting,
