7 sygnałów, że cholesterol niszczy tętnice. Zobacz, co pojawia się na nogach [ZDJĘCIA]
Nie tylko serce i mózg są zagrożone przez wysoki cholesterol. Choć zwykle kojarzymy go z miażdżycą i zawałami, warto wiedzieć, że może też prowadzić do mniej znanej, ale groźnej choroby — niedokrwienia kończyn dolnych, czyli PAD. Na całym świecie cierpi na nią mnóstwo osób, jednak wielu nie zdaje sobie sprawy, w jak poważnym jest stanie. Objawy PAD często pojawiają się w nogach i łatwo je zlekceważyć. A wtedy nietrudno o tragedię!
- Nadmiar cholesterolu we krwi to jeden z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, które wciąż są najczęstszą przyczyną zgonów, w tym zawałów i udarów
- Przewlekle wysoki cholesterol przyczynia się do miażdżycy, która może blokować przepływ krwi nie tylko w sercu, ale i w kończynach — to właśnie PAD, czyli choroba tętnic obwodowych
- PAD często zaczyna się od niepozornych objawów w nogach. Sprawdź, na jakie 7 sygnałów warto zwrócić uwagę
Czym jest PAD?
Zbyt wysoki cholesterol (hipercholesterolemia) dotyczy nawet 20 milionów Polaków, z czego większość nie podejmuje żadnych działań, by go obniżyć. Problem bywa lekceważony, bo długo nie daje objawów. Tymczasem wysokie stężenie cholesterolu zwiększa ryzyko zawału, udaru i miażdżycy. Ta ostatnia może z kolej prowadzić m.in. do rozwoju PAD, czyli choroby tętnic obwodowych. Przeczytaj też: Tyle powinien wynosić poziom cholesterolu. Aktualne wytyczne
PAD (ang. Peripheral Arterial Disease) rozwija się, gdy miażdżyca zwęża tętnice, ograniczając dopływ krwi do tkanek. Choroba ta najczęściej dotyczy nóg, ale może obejmować także tętnice szyjne, kręgowe, nerkowe czy krezkowe. PAD rozwija się podstępnie, a objawy zależą od lokalizacji zmian. Początkowo pojawiają się przy wysiłku (np. ból łydek podczas chodzenia), ale z czasem mogą występować także w spoczynku.
Czynniki ryzyka PAD to m.in.:
- wiek powyżej 50 lat,
- palenie papierosów,
- brak aktywności fizycznej,
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mmHg),
- cukrzyca,
- choroby serca w rodzinie.
Szacuje się, że ponad 200 milionów osób na świecie może zmagać się z PAD, często nie wiedząc o swojej chorobie. Poniżej przedstawiamy siedem objawów ze strony nóg, które mogą sygnalizować rozwijające się niedokrwienie — warto je poznać, by nie przegapić pierwszych sygnałów ostrzegawczych.
Tak się zaczyna stwardnienie rozsiane. Najwcześniejsze objawy Triada Virchowa – 3 przyczyny i sygnały, że w żyłach rozwija się zakrzepica1. Uczucie bólu/dyskomfortu w nogach
Jednym z typowych sygnałów choroby tętnic obwodowych (PAD), która rozwija się w wyniku miażdżycowego zwężenia lub zablokowania tętnic, jest nieprzyjemne odczucie w nogach. Może to być uczucie zmęczenia, ciężkości lub osłabienia mięśni. Przewlekły ból czy dyskomfort są pierwszym sygnałem alarmowym. Część osób doświadcza także ostrego, piekącego bólu, który znika po krótkim odpoczynku — to objaw znany jako chromanie przestankowe.
Na początku problemy pojawiają się wyłącznie podczas chodzenia lub wysiłku fizycznego, jednak z czasem mogą dokuczać także w spoczynku. Ból lub dyskomfort może obejmować jedną lub obie kończyny, najczęściej w obrębie łydek, ale także ud czy pośladków.
2. Drętwienie nóg
Uczucie mrowienia, osłabienia lub zdrętwienia w nogach i stopach może być jednym z pierwszych znaków problemów z krążeniem w kończynach. Niektórzy pacjenci opisują to tak, jakby nogi nagle "odmawiały posłuszeństwa” lub stawały się jak z waty. Tego typu objawy mogą występować nie tylko podczas wysiłku, ale także w spoczynku, co często sugeruje bardziej zaawansowane stadium choroby tętnic obwodowych (PAD). Przeczytaj też: Drętwieje ci ręka? Czy może masz parestezje? Lekarz wyjaśnia, na czym polega różnica
3. Nocne skurcze nóg
U osób cierpiących na chorobę tętnic obwodowych nocny sen może być przerywany bolesnymi skurczami stóp — najczęściej w okolicach pięt, palców lub przedniej części stopy. Jak tłumaczy dr Darren Schneider, dyrektor nowojorskiego Centrum Chirurgii Naczyniowej, objawy te mogą ustąpić, gdy noga zostanie opuszczona w dół, na przykład poza krawędź łóżka. Dzięki sile grawitacji poprawia się ukrwienie, co przynosi wyraźną ulgę.
4. Zimne kończyny
Jeśli zauważysz, że twoje nogi lub stopy często są chłodne, a nawet lodowate w dotyku — może to być sygnał, że krążenie w kończynach jest zaburzone. To jeden z możliwych objawów choroby tętnic obwodowych (PAD), która rozwija się, gdy tętnice stają się zbyt wąskie, by dostarczać odpowiednią ilość krwi do tkanek.
Choć uczucie zimnych stóp może mieć wiele przyczyn (np. niskie ciśnienie, stres, cukrzyca, niedoczynność tarczycy), warto zwrócić uwagę na sytuacje, gdy problem dotyczy tylko jednej nogi lub stopy — to może wskazywać na asymetryczne zaburzenie przepływu krwi i wymaga konsultacji lekarskiej.
5. Zmiany na skórze nóg
Gdy przepływ krwi do danej części ciała jest ograniczony, tkanki nie otrzymują odpowiedniej dawki tlenu i składników odżywczych. W efekcie włosy na nogach mogą stać się przerzedzone i rosnąć znacznie wolniej, a paznokcie tracą na sile i tempo wzrostu. Skóra w tych miejscach często wygląda na napiętą, cienką i błyszczącą. Dodatkowo, gdy kończyna jest uniesiona, staje się blada, a palce i stopy mogą mieć lekko sine zabarwienie. Natomiast gdy noga opuszczona jest w dół, jej kolor może przybrać odcień czerwony lub nawet fioletowy — to efekt zmian w krążeniu krwi, które sygnalizują zaawansowane zaburzenia naczyniowe. Sprawdź więcej: Zbyt wysoki poziom cholesterolu często nie daje objawów. Ale spójrz na paznokcie
6. Trudność w gojeniu się ran i wrzody
Trudne gojenie się ran, zwłaszcza na nogach i stopach, może być jednym z pierwszych sygnałów poważnych problemów z krążeniem spowodowanych zbyt wysokim poziomem cholesterolu. Niedostateczny przepływ krwi, charakterystyczny dla choroby tętnic obwodowych (PAD), prowadzi do niedotlenienia tkanek i zaburzeń ich regeneracji. W efekcie drobne urazy mogą przekształcać się w przewlekłe rany, które bardzo długo się goją.
W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się tzw. wrzody tętnicze, czyli owrzodzenia niedokrwienne — głębokie, bolesne ubytki skóry, które powstają wskutek znacznego zwężenia lub niedrożności naczyń krwionośnych. Takie wrzody wymagają pilnej konsultacji medycznej, ponieważ mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym infekcji czy nawet utraty kończyny.
7. Martwica
Najpoważniejszym objawem świadczącym o zaawansowanym stadium choroby tętnic obwodowych (PAD) i często związanym z wysokim poziomem cholesterolu jest martwica tkanek. To efekt całkowitego niedokrwienia, gdy dopływ krwi zostaje tak mocno ograniczony, że komórki obumierają. Martwica wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, w tym utraty kończyny. W przypadku zauważenia takich zmian ważne jest szybkie zgłoszenie się do lekarza.
Diagnostyka i leczenie PAD
Choroba tętnic obwodowych (PAD) wymaga dokładnej diagnostyki, która obejmuje wywiad lekarski, badanie fizykalne oraz specjalistyczne testy obrazowe i naczyniowe. Podstawowym badaniem jest pomiar wskaźnika kostka-ramię (ABI), który pozwala ocenić stopień zwężenia naczyń krwionośnych. Dodatkowo stosuje się ultrasonografię Dopplera, angiografię czy rezonans magnetyczny, aby dokładnie zobrazować zmiany w tętnicach.
Leczenie PAD polega przede wszystkim na modyfikacji czynników ryzyka, przede wszystkim przez obniżenie poziomu cholesterolu, kontrola cukrzycy, zaprzestanie palenia papierosów i zwiększenie aktywności fizycznej. W terapii farmakologicznej stosuje się leki przeciwpłytkowe, statyny oraz preparaty poprawiające krążenie. W zaawansowanych przypadkach konieczne może być leczenie inwazyjne, takie jak angioplastyka lub zabieg bypassu, mające na celu przywrócenie prawidłowego przepływu krwi.
Źródła:
- Filip M. Szymański, “Choroby Serca i Naczyń”, 2014
- Darío Mandaglio-Collados, Francisco Marín, José Miguel Rivera-Caravaca , “Peripheral artery disease: Update on etiology, pathophysiology, diagnosis and treatment”, 2023 Oct 27;161(8):344-350. doi: 10.1016/j.medcli.2023.06.005
