Ostre niedokrwienie kończyn. Gdy zauważysz te objawy, liczy się każda minuta

Czym jest ostre niedokrwienie kończyn?

To stan, w którym przepływ krwi w tętnicach kończyny zostaje nagle przerwany lub poważnie ograniczony. Dochodzi do tego najczęściej wskutek zatoru (np. skrzepu krwi, który oderwał się i zatkał naczynie) lub zakrzepicy powstającej bezpośrednio w tętnicy. Brak krwi oznacza brak tlenu i substancji odżywczych, a to błyskawicznie prowadzi do uszkodzenia tkanek.

Ostra postać choroby różni się od przewlekłego niedokrwienia, które rozwija się latami. Tu sytuacja jest dramatyczna i wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.

Przeczytaj też: Przy tej chorobie bolą nogi. Jest śmiertelna

Przyczyny ostrego niedokrwienia kończyn

Wśród przyczyn ostrego niedokrwienia kończyn znajdują się: 

• Zatory tętnicze – pochodzące z serca, np. przy migotaniu przedsionków, wadach zastawek czy po przebytym zawale
   
• Zakrzepica tętnicza – spowodowana miażdżycą, zwężeniem tętnicy, odwodnieniem czy stanami nadkrzepliwości krwi
   
• Urazy – uszkodzenia mechaniczne tętnic, ucisk spowodowany złamaniem, raną czy operacją
   
• Powikłania zabiegów naczyniowych – np. po angioplastyce lub wszczepieniu stentów

Czynniki ryzyka obejmują także palenie papierosów, cukrzycę, nadciśnienie, wysoki cholesterol czy choroby serca.

Przeczytaj też: Coraz więcej przypadków zatorów. Lekarz mówi o jednej przyczynie

Tych objawów nigdy nie lekceważ

Lekarze opisują tzw. sześć „P” (od ang. pain, pallor, pulselessness, paresthesia, paralysis, poikilothermia), które stanowią klasyczne symptomy ostrego niedokrwienia.

• Ból (pain) – nagły, bardzo silny, często nieproporcjonalny do widocznych zmian. Pacjenci opisują go jako piekący, rozdzierający, nie do zniesienia.
   
• Bladość (pallor) – skóra kończyny staje się nienaturalnie blada, kredowa, a w późniejszych etapach może przybierać siny odcień.
   
• Brak tętna (pulselessness) – w miejscu poniżej zamkniętej tętnicy nie można wyczuć pulsu.
   
• Mrowienie i drętwienie (paresthesia) – zaburzenia czucia, od uczucia „prądu” i kłucia, aż po całkowitą utratę czucia.
   
• Niedowład lub porażenie (paralysis) – problemy z poruszaniem kończyną, w zaawansowanej fazie całkowite porażenie mięśni.
   
• Uczucie zimna (poikilothermia) – kończyna staje się chłodna, czasem wręcz lodowata w dotyku.

Objawy te pojawiają się gwałtownie i mają tendencję do szybkiego pogarszania się. Już kilka godzin niedokrwienia może prowadzić do martwicy mięśni i konieczności amputacji.

Warto podkreślić, że pierwsze sygnały – ból, drętwienie, bladość i zimno – mogą być mylone z „przemarznięciem” czy chwilowym niedokrwieniem. Jednak w przypadku ostrego niedokrwienia czas działa na niekorzyść pacjenta. Jeśli ktoś zauważy takie objawy, powinien natychmiast zgłosić się na pogotowie lub do najbliższego szpitala z oddziałem chirurgii naczyniowej.

Leczenie ostrego niedokrwienia kończyn

Sposób postępowania zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania. W początkowych etapach stosuje się:

• Leczenie farmakologiczne – leki przeciwzakrzepowe i trombolityczne, które rozpuszczają skrzeplinę lub zapobiegają jej powiększaniu się
   
• Zabiegi chirurgiczne – usunięcie skrzepliny (embolektomia, trombektomia), wszczepienie by-passów omijających zwężenie, angioplastyka balonowa czy stentowanie
   
• Postępowanie wspomagające – intensywne nawodnienie, podawanie tlenu, kontrola chorób współistniejących

Jeśli leczenie zostanie wdrożone za późno, jedyną opcją pozostaje amputacja kończyny, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się martwicy i zakażeniu ogólnoustrojowemu. Ostre niedokrwienie kończyn to medyczny wyścig z czasem. 

Źródła: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26770694/, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37844359/, mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/165421,ostre-niedokrwienie-konczyn-dolnych, podyplomie.pl/chirurgia/32387,niedokrwienie-konczyn-dolnych-w-praktyce-szpitalnego-oddzialu-ratunkowego?page=2