Geny nie kłamią. Tych 6 cech dziecko dostaje w spadku po tacie
Genetyka od dawna fascynuje zarówno naukowców, jak i zwykłych ludzi. Każde dziecko to unikalne połączenie genów matki i ojca, ale pewne cechy częściej przypisywane są wpływowi ojcowskich genów. Jakie dokładnie? Oto sześć właściwości, które — według badań — potomstwo najczęściej dziedziczy po tacie.
Jak dziedziczymy geny od rodziców
Nasz materiał genetyczny, czyli genom, składa się z 46 chromosomów tworzących 23 pary. Każdy chromosom zawiera wiele genów, z których większość odpowiada za nasze cechy. W każdej komórce ciała mamy łącznie 46 chromosomów — 23 odziedziczone po ojcu i 23 po matce.
Ostatnia para chromosomów to chromosomy płci. Mogą one przyjmować układ XX lub XY. Niektóre geny znajdują się na chromosomie X, inne na chromosomie Y. Ponieważ kobiety mają układ XX, a mężczyźni XY, dziewczynki posiadają dwie kopie genów związanych z chromosomem X, natomiast chłopcy mają tylko jedną kopię, ponieważ dysponują tylko jednym chromosomem X.
Przeczytaj też: Choroby genetyczne, które dotyczą głównie mężczyzn
Kto decyduje o naszych cechach?
Nie wszystkie cechy dziedziczymy w taki sam sposób. W procesie dziedziczenia ogromną rolę odgrywa zależność między genami dominującymi a recesywnymi. Gen dominujący to taki, który wystarczy odziedziczyć tylko od jednego z rodziców, aby cecha, za którą odpowiada, się ujawniła. Przykładem może być ciemny kolor oczu — jeżeli dziecko odziedziczy choć jeden gen odpowiadający za brązowe oczy, istnieje duża szansa, że właśnie taki kolor będzie miało.
Gen recesywny natomiast ujawnia się tylko wtedy, gdy dziecko odziedziczy tę samą wersję genu od obojga rodziców. Jeśli więc gen odpowiedzialny za jasne oczy (np. niebieskie) jest recesywny, to dziecko będzie miało niebieskie oczy tylko wtedy, gdy odziedziczy odpowiednie geny zarówno od matki, jak i od ojca. Przeczytaj też: Twoje niemowlę ma granatowe oczy? To się wkrótce zmieni
Ta gra sił między genami dominującymi a recesywnymi tłumaczy, dlaczego niektóre cechy "przeskakują" pokolenia lub dlaczego dziecko może mieć cechy, które nie są widoczne ani u mamy, ani u taty — ale istniały wcześniej w rodzinie.
6 cech dziedziczonych po ojcu
Płeć dziecka
To właśnie ojciec odpowiada za to, czy dziecko będzie chłopcem, czy dziewczynką. Płeć determinowana jest przez chromosomy X i Y, przy czym matka zawsze przekazuje chromosom X, natomiast ojciec może przekazać X lub Y. Kombinacja XX oznacza dziewczynkę, a XY — chłopca. Dlatego, choć ta „decyzja” jest zupełnie losowa, to tata „decyduje” o płci potomka.
Kolor oczu
Choć za kolor oczu odpowiada kombinacja wielu genów (a nie jeden prosty czynnik), geny ojca mają w tej kwestii dużą siłę przebicia. Ciemniejsze kolory oczu (np. brązowy) są genetycznie dominujące nad jaśniejszymi (np. niebieskim czy zielonym). Dlatego jeżeli ojciec ma ciemne oczy, szanse, że dziecko również będzie miało ciemne tęczówki, są bardzo wysokie.
Linia włosów i łysienie
Jeśli tata ma tendencję do wczesnego łysienia, dziecko — zwłaszcza syn — może odziedziczyć po nim ten „spadek”. Co ciekawe, choć tradycyjnie uważa się, że łysienie dziedziczy się również po dziadku ze strony matki, geny związane z tą cechą mogą być przekazywane także przez ojca, szczególnie w przypadku dominujących wariantów genów odpowiedzialnych za androgenową utratę włosów.
Wzrost
Wzrost jest cechą dziedziczoną poligenicznie, co oznacza, że wpływa na niego wiele różnych genów. Jednak ojcowskie geny odgrywają w tym aspekcie bardzo dużą rolę. Ogólnie rzecz biorąc, wysocy ojcowie mają większe szanse na posiadanie wysokich dzieci. Choć środowisko (np. odżywianie) również ma znaczenie, predyspozycje genetyczne dają solidne podstawy. Przeczytaj też: Diagnostyka zaburzeń wzrostu u dzieci
Magazynowanie tłuszczu
Kolejną cechą dziedziczoną po ojcu jest skłonność do magazynowania w organizmie tłuszczu, a konkretnie jego złej odmiany, która przyczynia się do rozwoju otyłości i chorób serca. Warto jednak podkreślić, że nawet jeśli mamy genetyczną skłonność do przybierania na wadze, możemy uchronić się przed nadwagą i jej konsekwencjami – musimy tylko mocniej dbać o zdrowy styl życia.
Zdolności intelektualne i predyspozycje do niektórych chorób
Chociaż inteligencja jest w znacznej mierze przekazywana przez geny matki (z uwagi na geny na chromosomie X), ojcowskie geny także mają wpływ na rozwój zdolności poznawczych. Dodatkowo ojcowie mogą przekazać dzieciom predyspozycje do pewnych schorzeń, takich jak schizofrenia czy choroba dwubiegunowa, szczególnie jeśli zostali ojcami w późniejszym wieku.
Źródła: familyeducation.com, medonet.pl
