Niedokrwistość (anemia) – przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Czym jest niedokrwistość (anemia)?

Niedokrwistość, nazywana również anemią (z łac. anaemia), to stan charakteryzujący się zmniejszeniem stężenia hemoglobiny (Hb) w czerwonych krwinkach, co skutkuje niedotleniem tkanek. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), anemia jest diagnozowana, gdy poziom hemoglobiny spada poniżej następujących wartości:
<11 g/dl u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat,
<12 g/dl u dzieci od 6. do 14. roku życia,
<13 g/dl u mężczyzn,
<12 g/dl u kobiet,
<11 g/dl u kobiet w ciąży.

Jakie są przyczyny niedokrwistości?

Są dwie główne przyczyny niedokrwistości: zaburzenia w produkcji czerwonych krwinek (erytrocytów) lub obniżona długość ich życia. Anemia może mieć również inne przyczyny, jak np.:

• krwotok,
• obfite miesiączki,
• niedobór żelaza,
• niedobór kwasu foliowego,
• niedobór witaminy B12,
• nowotwór,
• częste lub nadmierne spożywanie alkoholu,
• infekcje wirusowe,
• infekcje bakteryjne,
• choroby autoimmunologiczne.

Ze względu na przyczynę niedokrwistość dzielimy na kilka rodzajów:

• niedokrwistość pokrwotoczna – wynika z utraty krwi, która może być nagła (np. po urazie) lub przewlekła (np. z przewodu pokarmowego);
• niedokrwistość z niedoboru żelaza – najczęstsza forma anemii, spowodowana niedoborem żelaza;
• niedokrwistość syderoblastyczna – rzadka postać niedokrwistości, w której organizm nie może prawidłowo wykorzystywać żelaza, co prowadzi do niedoboru hemoglobiny;
• niedokrwistość chorób przewlekłych – pojawia się w przebiegu przewlekłych chorób, takich jak infekcje, nowotwory czy choroby autoimmunologiczne;
• niedokrwistość megaloblastyczna – spowodowana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego, charakteryzuje się obecnością dużych i nieprawidłowych erytrocytów;
• niedokrwistość hemolityczna – jest wynikiem nadmiernego rozpadu erytrocytów (hemolizy), który może występować w naczyniach krwionośnych, wątrobie lub śledzionie;
• niedokrwistość aplastyczna – niewydolność szpiku kostnego, który nie produkuje wystarczającej liczby krwinek. 

Zawroty głowy, osłabienie... Po tym poznasz niedociśnienie. Oto 9 najczęstszych objawów Czytaj dalej Jak wygląda zapalenie żył powierzchownych? Wyjaśnia flebolog Czytaj dalej

Objawy anemii:

• osłabienie,
• zawroty i bóle głowy,
• duszności,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• sucha skóra,
• uczucie zimna, 
• szybsze tętno,
• wypadanie włosów,
• drażliwość,
• problemy z koncentracją.

Podejrzenie anemii – jakie badania?

Podstawowym badaniem w diagnostyce anemii jest morfologia krwi z rozmazem. Analiza ta pozwala stwierdzić nieprawidłowości, takie jak zmniejszona liczba erytrocytów, obniżone stężenie hemoglobiny, czy różnice w wielkości bądź kształcie krwinek. Dodatkowo można zbadać poziom żelaza, ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego.

Zalecenia żywieniowe przy niedokrwistości

Dieta ma ogromne znaczelenie w leczeniu i profilaktyce anemii – powinna być zróżnicowana, bogata w żelazo, witaminę B12 i foliany, przy czym należy pamiętać, że najlepiej przyswajalnym żelazem jest żelazo hemowe obecne w mięsie, jajkach i rybach. Zalecane są również warzywa bogate w witaminę C jak pietruszka czy papryka, które ułatwią wchłanianie żelaza.  Z tego samego powodu pomóc mogą produkty fermentowane, zwłaszcza kiszonki.

W przypadku niedokrwistości z diety należy wyeliminować wypłukujący żelazo alkohol.

Leczenie niedokrwistości

Leczenie anemii zależy od przyczyny. W przypadku niedoboru żelaza stosuje się suplementację żelaza, najczęściej doustną. Niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego leczy się odpowiednimi preparatami witaminowymi. Natomiast leczenie niedokrwistości hemolitycznej zależy od rodzaju choroby. W ciężkich przypadkach można zastosować przeszczep szpiku. Z kolei w anemii aplastycznej, w zależności od stanu pacjenta, stosuje się immunosupresję lub przeszczepienie komórek krwiotwórczych.

Profilaktyka i zapobieganie nawrotom anemii

Profilaktyka anemii opiera się głównie na odpowiedniej diecie. Należy spożywać produkty bogate w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy, np. podroby, ryby, zielone warzywa i nasiona. Ważne jest łączenie produktów bogatych w żelazo z witaminą C i ograniczenie spożycia alkoholu. Należy pamiętać, że zrównoważona dieta i dostarczanie organizmowi odpowiednich ilości składników odżywczych, to najprostszy sposób zapobiegania anemii i jej nawrotom.

źródła:
Stedman's medical dictionary., wyd. 28, Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2006, ISBN 0-7817-3390-1, OCLC 61162300
Jerzy R. Kowalczyk i inni, Pediatria : wybrane zagadnienia : nefrologia, hematologia, onkologia, gastroenterologia, endokrynologia, Jerzy R. Kowalczyk (red.), wyd. 2 zm., Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie, 2014, ISBN 978-83-62606-61-0, OCLC 904763694
Rodak i inni, Hematology : clinical principles and applications, wyd. 3, St. Louis, MO: Saunders Elsevier, 2007, ISBN 978-1-4160-3006-5, OCLC 86134246

Zobacz też:

Białaczka – objawy, przyczyny, leczenie

Księżna Kate zaczyna "chemioterapię prewencyjną". Onkolog wyjaśnia

Tak rozwija się nowotwór u dziecka. Onkolog wskazuje pierwsze objawy