Polacy łykają je jak cukierki. Lekarz wskazuje, które z nich mają najwięcej skutków ubocznych
Jeśli chodzi o spożycie leków, Polacy są w ścisłej światowej czołówce. Łykamy leki na potęgę, często lecząc się samodzielnie w domu bez konsultacji z lekarzem. Najczęściej stosowanymi w Polsce lekami bez recepty są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ. W 2023 r. Polacy kupili ponad 85 mln opakowań leków przeciwbólowych o łącznej kwocie 1,6 mld złotych.
Co niepokoi specjalistów, tendencja ta wzrasta. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są powszechnie dostępne (można je kupić nawet w sklepie czy na stacji benzynowej), dlatego panuje błędne przekonanie, że nie są one obarczone poważniejszymi działaniami niepożądanymi. Prawda jest jednak taka, że to właśnie te leki powodują obecnie najwięcej skutków ubocznych i interakcji.
Jakie leki należą do grupy NLPZ?
NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne to szeroka grupa leków o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Są często stosowane w leczeniu bólu różnego pochodzenia, np. głowy, mięśni, stawów czy zębów. Wchodzą też w skład wielu preparatów na grypę i przeziębienie.
Do grupy NLPZ zaliczamy między innymi leki zawierające następujące substancje:
- kwas acetylosalicylowy,
- ibuprofen,
- ketoprofen,
- fenylobutazon,
- indometacyna,
- diklofenak,
- naproksen,
- nabumeton,
- meloksykam,
- nimesulid,
- celekoksyb.
Z jaki lekami nie łączyć NLPZ?
Duża różnorodność leków z grupy NLPZ i łatwy do nich dostęp sprawiają, że często są stosowane w nieprawidłowy sposób, powodując groźne dla zdrowia skutki uboczne. Nierzadko lekarze spotykają się z różnymi powikłaniami będącymi skutkami interakcji NLPZ z innymi lekami przyjmowanymi przez pacjentów. NLPZ mogą wchodzić w niekorzystne interakcje z różnymi lekami, nie tylko obniżając ich skuteczność, ale także wywołując działania niepożądane.
“Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ to najczęściej zażywane przez Polaków leki bez recepty i ten trend się nasila. Niestety błędnie postrzegamy ich bezpieczeństwo, utożsamiając z powszechnym dostępem np. w sklepie czy na stacji benzynowej. Tymczasem to właśnie te leki wywołują najwięcej skutków ubocznych, a także interakcji. Przy nadmiernym stosowaniu może skończyć się nawet zgonem” - powiedział w rozmowie z WP abcZdrowie Łukasz Pietrzak, farmaceuta i analityk.
Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku stosowania NLPZ równocześnie z lekami, takimi jak pochodne sulfonylomocznika, leki przeciwzakrzepowe z grupy antagonistów witaminy K czy leki przeciwpadaczkowe, ponieważ interakcje między nimi a NLPZ mogą wywołać działania niepożądane. Niebezpieczne jest przyjmowanie ibuprofenu przez kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, gdyż obie te substancje wpływają na krzepnięcie krwi, co znacznie zwiększa ryzyko zakrzepicy. Nie zaleca się m.in. jednoczesnego przyjmowania NLPZ z lekami stosowanymi w leczeniu chorób układu krążenia oraz diuretykami pętlowymi, gdyż NLPZ będą osłabiać ich działanie.
NLPZ nie należy łączyć z lekami, takimi jak między innymi:
- leki przeciwzakrzepowe,
- glikozydy nasercowe,
- sole litu,
- fenytoina,
- doustne leki przeciwcukrzycowe,
- antykoncepcja hormonalna.
Przeczytaj też: 3-miesięczny Arturek w szpitalu. Nie do wiary, co zrobili mu rodzice
Skutki nadużywania NLPZ
Skutki nadużywania leków z grupy NLPZ mogą być bardzo dotkliwe, dlatego przed zastosowaniem leku należy dokładnie zapoznać się z ulotką i nie przekraczać zalecanej dawki dziennej. Pamiętajmy, że najbezpieczniej jest przyjmować lek po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.
Nadmierne stosowanie NLPZ może powodować między innymi:
- bóle brzucha,
- wymioty,
- biegunki,
- zaparcia,
- wrzody żołądka i dwunastnicy,
- perforacja przewodu pokarmowego,
- zespół Lyella,
- uszkodzenie wątroby,
- problemy ze słuchem.
“Bóle brzucha, wymioty, zaparcia czy biegunki to relatywnie najmniejsza szkoda, jaką możemy sobie wyrządzić. W przypadku ibuprofenu działania niepożądane mogą być znacznie poważniejsze. To jedna z najczęstszych przyczyn wrzodów żołądka, ale może też prowadzić do wrzodów dwunastnicy, a także perforacji przewodu pokarmowego, co jest stanem zagrażającym życiu.” - powiedział farmaceuta Łukasz Pietrzak w rozmowie z WP abcZdrowie.
Choć nie każdy ma tego świadomość, dużym błędem jest jednoczesne przyjmowanie dwóch lub większej liczby NLPZ, co pacjenci czynią zazwyczaj w celu zwiększenia efektu przeciwbólowego. Takie połączenie nie daje lepszego działania przeciwbólowego, a tylko zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego, wątroby i nerek.
“Nadmierne stosowanie jednego preparatu jest już niebezpieczne dla zdrowia. Jeśli natomiast łączymy kilka środków, narażamy się jeszcze bardziej. Leki z tej grupy stosowane jednocześnie będą nasilać swoje działania niepożądane.” - powiedział farmaceuta Łukasz Pietrzak w rozmowie z WP abcZdrowie.
Należy zachować ostrożność przy łączeniu leków przeciwbólowych ze środkami stosowanymi przy przeziębieniu, bowiem często zawierają tę samą substancję czynną. Jednoczesne ich przyjmowanie zwiększa ryzyko przedawkowania leku, a także nasilenia działań niepożądanych. Warto zdawać sobie sprawę, że istnieją pewne szczególnie niekorzystne połączenia, np. ibuprofen z kwasem acetylosalicylowym, ponieważ ibuprofen może osłabiać działanie kardioprotekcyjne kwasu acetylosalicylowego.
“Wiele osób bierze małe dawki kwasu acetylosalicylowego w celu kardioprotekcyjnym. Tymczasem jeśli weźmiemy go z ibuprofenem w odstępie krótszym niż dwie godziny, to nie zadziała. Ibuprofen wchodząc z nim interakcje, osłabia lub całkowicie znosi jego działanie przeciwpłytkowe, a to zwiększa ryzyko powstania zakrzepu i udaru mózgu.” - powiedział farmaceuta Łukasz Pietrzak w rozmowie z WP abcZdrowie.
Przeczytaj też: Tych leków nie podawaj dziecku przed snem! Pogorszysz jego stan
Czym jest polekowe uszkodzenie wątroby?
Polekowe uszkodzenie wątroby spowodowane jest toksycznym oddziaływaniem leków na wątrobę i może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.
Polekowe uszkodzenia wątroby stanowią 5% przypadków ostrego zapalenia wątroby i 30–70% przypadków ostrej niewydolności wątroby, stanowiąc niekiedy realne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. - powiedział w rozmowie dla Pacjentów dr med. Paweł Rajewski, Profesor i Rektor Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu, specjalista chorób wewnętrznych, specjalista chorób zakaźnych, hepatolog, specjalista transplantologii klinicznej, ekspert w zakresie obesitologii, lipidologii i zaburzeń metabolicznych.
Często odstawienie leku, który był przyczyną polekowego uszkodzenia wątroby, prowadzi do wyleczenia, jednak nie zawsze tak jest.
Część DILI minie samoistnie, po odstawieniu leku. Część wymaga podawania leków hepatoprotekcyjnych i hepatoregeneracyjnych. Część przejdzie w przewlekłe uszkodzenie wątroby. Natomiast część DILI może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby, które jest realnym zagrożeniem życia pacjenta, charakteryzujące się szybkim pogorszeniem funkcji wątroby, z towarzyszącą skazą krwotoczną i encefalopatią wątrobową. - powiedział profesor dr med. Paweł Rajewski.
W wielu przypadkach polekowe uszkodzenie wątroby przebiega bezobjawowo, jednak u części pacjentów pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości.
Wiele przypadków DILI jest bezobjawowych, a wykonanie w tym czasie badań laboratoryjnych wykazuje podwyższenie parametrów wątrobowych – Alat, Aspat, GGTP, ALP, bilirubiny. Jednakże część pacjentów uskarża się na uczucie rozbicia, zmęczenia, braku energii, niespecyficzne bóle nadbrzusza, uczucie dyskomfortu, uwierania w prawym podżebrzu. Niekiedy może wystąpić gorączka, wysypka, biegunka, zażółcenie powłok skórnych i twardówek. - powiedział profesor dr med. Paweł Rajewski.
źródła: medocover.pl, portal.abczdrowie.pl
Przeczytaj też:
Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI) - przyczyny, objawy, leczenie. Ekspert tłumaczy
Te leki nakręcają zaparcia. Codziennie stosuje je tysiące Polaków
Przyjmujesz leki na nadciśnienie? Uważaj na popularny preparat ziołowy!
