Postanowione: będziemy pracować krócej. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podjęła decyzje
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na poważnie zajęło się kwestią skróconego tygodnia pracy. Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zwraca uwagę na fakt, że ośmiogodzinny dzień pracy został wprowadzony ponad 100 lat temu, w zupełnie innej rzeczywistości społeczno-gospodarczej.
Sposób na walkę z wypaleniem zawodowym?
Resort pracy przypatruje się wnioskom i petycjom dotyczącym pożądanych zmian w Kodeksie Pracy. Wśród nich znalazły się propozycje wydłużenia czasu nieprzerwanego odpoczynku z 35 do 59 godzin oraz skrócenie tygodnia pracy. Ministra przyznaje, że reformy są potrzebne i nieuniknione. Jednocześnie zaznacza, że zmiany muszą być wprowadzane rozsądnie i z uwzględnieniem ich konsekwencji.
Jedną z nich będzie krótszy tydzień w szkołach. Nauczyciele zyskają więcej czasu na odpoczynek i przygotowywanie się do zajęć; rodzice spędzą więcej czasu z dziećmi. Istnieją jednak obawy, że taka zmiana przyczyni się do dezorganizacji życia rodzinnego i szkolnego. Wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy w szkołach wymagałoby przynajmniej dwóch lat przygotowań.
Przeczytaj też: Nowe zasady na L4. Zmiany w prawach pracowników i obowiązkach pracodawców
Czas pracy na świecie
Długość dnia i tygodnia pracy różni się w zależności od kraju i regulacji prawnych, odzwierciedlając zarówno rozwój gospodarczy, jak i uwarunkowania kulturowe.
W krajach Unii Europejskiej standardowy tydzień pracy wynosi zazwyczaj 35–40 godzin, przy czym Francja wyróżnia się krótszym, 35-godzinnym tygodniem pracy. Z kolei w Stanach Zjednoczonych obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy, choć w praktyce wielu pracowników spędza przy swoich obowiązkach zawodowych zdecydowanie więcej czasu.
W krajach azjatyckich, takich jak Japonia czy Korea Południowa, tradycyjnie pracuje się dłużej, choć w ostatnich latach rządy podejmują działania na rzecz skrócenia czasu pracy, aby poprawić jakość życia obywateli.
W krajach rozwijających się czas pracy bywa dłuższy, zwłaszcza w sektorach nieformalnych, gdzie regulacje są mniej restrykcyjne lub nie są egzekwowane. Przykładowo, w Indiach czy Bangladeszu pracownicy w przemyśle odzieżowym często pracują ponad 50 godzin tygodniowo.
Natomiast w krajach skandynawskich od lat wdrażane są rozwiązania sprzyjające równowadze między życiem zawodowym a prywatnym, takie jak elastyczne godziny pracy czy możliwość pracy zdalnej.
Przeczytaj też: 19 marca 2025 wchodzi nowy rodzaj urlopu. Oto szczegóły
Korzyści z krótszego dnia pracy
Skrócenie dnia pracy niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Liczne badania wskazują, że krótszy czas pracy zwiększa efektywność i produktywność, ponieważ pracownicy są bardziej skoncentrowani i mniej zmęczeni.
Firmy, które wprowadziły sześciogodzinny dzień pracy, zauważyły spadek absencji i większą satysfakcję pracowników. Ponadto krótszy czas pracy poprawia zdrowie psychiczne i fizyczne, zmniejszając ryzyko wypalenia zawodowego oraz chorób związanych ze stresem.
Z perspektywy gospodarczej skrócenie dnia pracy może również stymulować rynek pracy, tworząc nowe miejsca zatrudnienia. W krajach, które eksperymentowały z takimi rozwiązaniami, zaobserwowano większe zaangażowanie pracowników oraz lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.
Przeczytaj: Po czym poznać wypalenie zawodowe? Psycholog radzi, zwróć uwagę na ten aspekt
Ponadto więcej czasu wolnego sprzyja rozwojowi sektora usług i rekreacji, co pozytywnie wpływa na całą gospodarkę. W efekcie skrócenie dnia pracy może przynieść korzyści nie tylko jednostkom, ale także całemu społeczeństwu.
Wprowadzenie 8-godzinnego dnia pracy
8-godzinny dzień pracy w Polsce został wprowadzony w 1918 roku, zaraz po odzyskaniu niepodległości. Dokładnie 23 listopada 1918 roku Józef Piłsudski podpisał dekret o wprowadzeniu ośmiogodzinnego dnia pracy i maksymalnie 46-godzinnego tygodnia pracy. Była to jedna z pierwszych decyzji nowo powstałego państwa polskiego, inspirowana ówczesnymi trendami w Europie.
Jednak temat jeszcze długo był dyskutowany i w kolejnych latach przepisy były modyfikowane. Tak o ośmiogodzinnym dniu pracy pisał we wstępie do książki opublikowanej w 1927 roku Ludwik Krzywicki:
Ośmiogodzinny dzień pracy pozwala na dłuższy odpoczynek, a tem samem na poważniejszą odbudowę zmęczonych mięśni i starganych nerwów, na udzielenie większej uwagi zagadnieniom natury umysłowej. Innemi słowy, zapewnia wyższy poziom tężyzny organicznej zarówno pokoleniu żyjącemu, jak i jego potomstwu. Jest to wzgląd ważny: wobec niego winny zamilknąć argumenty przeciwników, pod pozorem obrony przemysłu stojących aż nazbyt często na straży interesu przemysłowców.
Przeczytaj też: Co sądzą lekarze o wypaleniu zawodowym w medycynie oraz o polskiej służbie zdrowia? Pisze polska lekarka
Reformy z lat 90. XX w.
W czasie transformacji ustrojowej po upadku PRL zaszła konieczność dostosowywania prawa pracy do standardów rynkowych i europejskich. W związku z tym w latach 90. w Polsce doszło do istotnych zmian w systemie pracy, w tym do reform dotyczących czasu pracy. Najważniejsze z nich dotyczyły:
• stopniowego skracania tygodnia pracy z 46 do 40 godzin,
• likwidacji obowiązkowych pracujących sobót,
• zmiany norm czasu pracy i nadgodzin (w tym ustalenie dodatku do nadgodzin),
• wdrożenia standardów Unii Europejskiej (w tym gwarancję 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę i 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowo).
Przeczytaj też: 7 dodatkowych dni wolnych w 2025 roku. Co musisz wiedzieć, zanim je zaplanujesz?
Reformy lat 90. miały na celu poprawę warunków pracy, skrócenie tygodnia pracy i dostosowanie polskiego prawa do zachodnich standardów. Od 1996 roku obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy, który jest normą do dziś.
Źródła:
Ostoj, I. (2018). Długość dnia i tygodnia roboczego jako przedmiot regulacji – główne kierunki zmian. Studia Prawno-Ekonomiczne, (106), 279-294.
Landau, W. H. (1927). Ośmiogodzinny dzień pracy. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha (Kraków). Biblioteka Główna.
Wiak, K. (2025, 20 marca). Skrócenie czasu pracy. Zmiany możliwe jeszcze w tym roku? WP Wiadomości. Pobrano z https://wiadomosci.wp.pl/skrocenie-czasu-pracy-zmiany-mozliwe-jeszcze-w-tym-roku-7137136291068544a.
