To tylko odchudzanie, zwykła dieta, czy już zaburzenie? Różnica bywa niewyraźna
Gdy nie możemy dopiąć spodni, wchodzimy na wagę i ta liczba nam się nie podoba, postanawiamy zrzucić kilka zbędnych kilogramów. To jest w porządku. Po ciężkim dniu, gdy ktoś zrobił nam jakąś przykrość, siadamy z miską lodów przed telewizorem, żeby się pocieszyć. To też jest ok.
Nie ma problemu tak długo, jak długo mamy kontrolę nad tym, co robimy. Ale kiedy całe nasze życie zaczyna się kręcić wokół jedzenia – to jest sygnał, że coś jest już nie w porządku. Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania?
Kiedy tracimy kontrolę nad odżywianiem
Ktoś, kto zbyt dużo używa smartfona, gdy zda sobie z tego sprawę, może po prostu przestać. Może wyłączyć komórkę, schować ją na weekend, oddać żonie czy mężowi na przechowanie, żeby go nie korciła. Może próbować się odzwyczaić. Palacz, jeśli chce rzucić palenie, musi przestać kupować papierosy i... nie palić. Czy to jest łatwe, czy trudne, to już inna kwestia. Chodzi o to, że da się normalnie żyć bez tych rzeczy.
Z jedzeniem już tak nie jest. Jeść musimy i to kilka razy dziennie. To właśnie dlatego tak trudno jest walczyć z zaburzeniami odżywiania i w ogóle, w porę je rozpoznać. Praktycznie każdy czasem jest na diecie. Mnóstwo ludzi lubi też sobie czasem "porządnie” zjeść i nie ma w tym nic niezwykłego. Chodzi o to, czy my mamy pełną kontrolę nad naszym odżywianiem się.
Czym są zaburzenia odżywiania?
O zaburzeniach odżywiania mówimy wtedy, kiedy to jedzenie przejmuje nad nami kontrolę. Są to już jednostki chorobowe, jak anoreksja, czy bulimia, w których zaburzenia łaknienia mają podłoże psychiczne. To mogą być np.:
- zachowania koncentrujące się na kontroli masy ciała, zwykle obsesyjne odchudzanie się,
- kompulsywne objadanie się,
- lęk przed poszczególnymi pokarmami,
- wybiórczość pokarmowa.
Współczesny świat skupia się coraz bardziej na wyglądzie zewnętrznym, co często prowadzi do wzmożonej i w efekcie chorobliwej troski o własną sylwetkę i wagę. Dla niektórych osób ta troska może przerodzić się w obsesyjne zainteresowanie jedzeniem, kontrolowaniem diety i skomplikowane relacje z jedzeniem.
Zaburzenia odżywiania zwykle dotyczą młodzieży, dla której tak ważna jest akceptacja grupy rówieśniczej, i młodych dorosłych, w 90 procentach kobiet. Ich konsekwencją są poważne problemy zdrowotne oraz niedożywienie.
Najczęstsze zaburzenia odżywiania
Anoreksja to ekstremalne ograniczaniem spożycia pokarmów. Głodowa "dieta” prowadzi do znacznej utraty masy ciała i niedożywienia. Osoby dotknięte anoreksją obsesyjnie boją się przybrać na wadze oraz często mają zaburzoną percepcję swojego ciała – widzą siebie jako zbyt grube, nawet jeśli są nadmiernie chude.
Bulimia charakteryzuje się cyklicznymi epizodami objadania się, po których następują próby kompensacji, takie jak wymioty, nadmierne ćwiczenia fizyczne lub stosowanie środków przeczyszczających. Co ciekawe, osoby dotknięte bulimią zazwyczaj utrzymują prawidłową lub nawet nadmierną masę ciała, a to sprawia, że zaburzenie to może być trudne do zauważenia z zewnątrz.
Coraz częściej diagnozuje się zaburzenie zwane AFRID ( Avoidant/Restrictive Food Disorder), szczególnie u nastolatków, u których już dawno powinna minąć naturalna i rozwojowa neofobia, charakterystyczna dla młodszych dzieci. Gdy dziecko ma 12, 14, 15 lat i nadal nie chce próbować nowych potraw, warto udać się z nim do psychologa.
AFRID ma podłoże lękowe i polega na unikaniu nowych pokarmów, jedzeniu tylko tych znanych, często też w jednym kolorze lub o danej strukturze. Dzieci z AFRID często nie lubią żadnych sosów, mieszanin, gulaszy, wolą by potrawy były "czyste” i jednorodne. Stresują się, kiedy ktoś usiłuje je poczęstować czymś, czego nigdy nie jadły.
Na co zwrócić uwagę?
Jeśli podejrzewasz, że ktoś z twoich bliskich może mieć zaburzenia odżywiania, uważnie go obserwuj. Oto co powinno dać wam do myślenia:
- Nadmierna kontrola jedzenia – osoby z zaburzeniami odżywiania często ustalają rygorystyczne zasady dotyczące kalorii, składników odżywczych, godzin posiłków, itp.
- Niewłaściwa ocena ciała – chora osoba może uważać się za grubą, mimo że jest zbyt szczupła lub ma prawidłową wagę.
- Nagłe wahania masy ciała – zarówno w górę, jak i w dół.
- Izolacja społeczna – człowiek dotknięty tym problemem może unikać spotkań towarzyskich, jedzenia w grupie czy rozmów na temat jedzenia. Często wynika to ze wstydu, poczucia winy lub obawy przed oceną innych.
- Symptomy fizyczne – zaburzenia miesiączkowania u kobiet, problemy z układem trawiennym, osłabienie mięśni, problemy z układem sercowo-naczyniowym czy niedobory witamin i minerałów.
Problemy z odżywianiem mogą zaburzyć funkcjonowanie całego organizmu. Często prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach do niedożywienia i wyniszczenia. Bezwzględnie trzeba je leczyć, a pomóc może tu psycholog we współpracy z dietetykiem, a często także z psychiatrą.
Zobacz także:
Psychodietetyk zdradza jakie są najlepsze warzywa na poprawę zdrowia. Mogą nawet zastąpić suplementy
Dieta DASH - najzdrowsza dieta na świecie! Zalecana jest szczególnie osobom z nadciśnieniem
