To nie choroba, tylko stres. Tak boli ciało, gdy psychika błaga o pomoc
Bóle głowy, palpitacje serca, kłucie w żołądku – wiele osób w pierwszym odruchu myśli o chorobie serca, migrenie czy wrzodach. Tymczasem winowajcą bywa przeciążony układ nerwowy. Organizm broni się przed napięciem, wysyłając alarm przez skórę, mięśnie i trzewia. Sprawdź, które dolegliwości mogą być „maską” chronicznego stresu i dlaczego nie warto ich bagatelizować.
- 75 proc. dorosłych deklaruje, że odczuwa fizyczne lub emocjonalne skutki przewlekłego stresu
- Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że długotrwałe napięcie potęguje problemy ze snem, bóle brzucha i spadek odporności
- Nowe wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego podkreślają, że zdrowie psychiczne istotnie wpływa na ryzyko zawału – porównywalnie do nadciśnienia
Przewlekły stres odbija się na ciele
Gdy mózg wykrywa zagrożenie, wyrzut adrenaliny i kortyzolu przyspiesza tętno i zwiększa napięcie mięśni – to klasyczna reakcja „uciekaj albo walcz”. Kiedy taka sytuacja trwa tygodniami, układ odpornościowy słabnie, wzrasta ciśnienie, a przewód pokarmowy produkuje nadmiar kwasu. Badania WHO pokazują, że do najczęstszych objawów chronicznego stresu należą:
- rozdrażnienie,
- problemy z koncentracją,
- bóle głowy,
- bezsenność oraz
- wahania apetytu.
Równolegle rośnie produkcja cytokin prozapalnych. To one – jak dowodzi przegląd Journal of Clinical Medicine – łączą stres z zaostrzeniem chorób skóry i zespołu jelita drażliwego.
Z tymi chorobami można pomylić stres
Przez długi czas napięcie rośnie stopniowo, dlatego objawy pojawiają się falami i szybko znikają. To usypia czujność – aż do momentu, gdy zaczynają przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu.
Przewlekły stres potrafi naśladować tak różne schorzenia, że pacjenci miesiącami wędrują od specjalisty do specjalisty. Zanim to się stanie, warto poznać najbardziej mylące sygnały.
Układ krążenia – kołatanie serca, skoki ciśnienia, uczucie „guli” w gardle; kardiolog często nie wykrywa zmian organicznych, bo źródłem symptomów jest pobudzony układ współczulny.
Przeczytaj też: Globus, czyli nerwowa gula w gardle. Skąd się bierze i jak się go leczy?
Przewód pokarmowy – naprzemienne biegunki i zaparcia, zgaga, bóle brzucha przypominające wrzody; stres nasila wydzielanie kwasu solnego i wpływa na motorykę jelit.
Układ mięśniowo-szkieletowy – napięciowe bóle karku i pleców, zgrzytanie zębami w nocy, migreny wywołane przewlekłym skurczem mięśni potylicy.
Skóra i odporność – wysypki, zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, częstsze infekcje wirusowe; podwyższony kortyzol osłabia barierę ochronną organizmu.
Jak przerwać spiralę stresu?
Pomocna może okazać się… zmiana stylu życia. Zamiast od razu sięgać po farmakoterapię, wprowadź drobne, ale konsekwentne rytuały.
Zanim objawy rozkręcą się na dobre, postaw na regularny sen (7–9 h), umiarkowany ruch (30 minut spaceru lub joga dziennie) oraz techniki oddechowe. Unikaj nadmiaru kofeiny oraz nadmiernego śledzenia wiadomości – może to nasilać poczucie niepokoju.
Jeśli przewlekły stres odcisnął już swoje piętno na twoim organizmie, rozważ wizytę u lekarza lub psychoterapeuty. Nie zwlekaj, jeśli zauważasz u siebie np.:
• objawy sercowe (ból w klatce, duszność), które trwają dłużej niż 15 minut lub nawracają kilka razy w tygodniu;
• ból głowy, który nie ustępuje po lekach dostępnych bez recepty;
• problemy żołądkowe prowadzące do niezamierzonej utraty masy ciała;
• bezsenność, która utrzymuje się powyżej 2 tygodni, a zmęczenie utrudnia pracę;
• pojawiają się myśli rezygnacyjne lub nadużywanie alkoholu.
W tych sytuacjach konieczna jest konsultacja z lekarzem rodzinnym, a często także z psychologiem lub psychiatrą. Zgodnie z dokumentem ESC z 2025 r., kompleksowa opieka nad pacjentem z chorobą serca powinna obejmować ocenę zdrowia psychicznego już na etapie poradni.
Przeczytaj też: 6 rodzajów bólu wywołanych przez stres. Nr 2 to zmora naszych czasów
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- American Psychological Association. (2023). Stress in America™ 2023: A nation grappling with psychological impacts of collective trauma [komunikat prasowy]. Pobrano 2025-09-08 z https://www.apa.org/news/press/releases/stress/2023/collective-trauma-recovery
- European Society of Cardiology. (2025, 29 sierpnia). 2025 ESC Clinical Consensus Statement on mental health and cardiovascular disease. Pobrano 2025-09-08 z https://www.escardio.org/Guidelines/Clinical-Practice-Guidelines/Mental-Health-and-CVD
- Khalil, N. B., Coscarella, G., Dhabhar, F. S., & Yosipovitch, G. (2025). A narrative review on stress and itch: What we know and what we would like to know. Journal of Clinical Medicine, 13(22), 6854. https://doi.org/10.3390/jcm13226854
- World Health Organization. (2023, 21 lutego). Stress – Questions and answers. Pobrano 2025-09-08 z https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/stress
