Umiera 80 tys. Polaków rocznie, a będzie gorzej. Rozwija się latami, nie boli
Choroby nerek w Polsce stanowią poważny problem zdrowotny, dotykając około 4 milionów osób, z czego wiele nie jest świadomych swojej choroby. Wciąż rośnie liczba pacjentów wymagających dializoterapii lub przeszczepu nerki, co stanowi duże wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej.
Biologiczna maszyna do oczyszczania krwi
Nerki to parzyste narządy w kształcie fasoli, które pełnią kluczową rolę w oczyszczaniu organizmu człowieka. Ich główną funkcją jest filtrowanie krwi. Pracują nieprzerwanie, by usuwać zbędne produkty przemiany materii, toksyny oraz nadmiar wody, które następnie są wydalane z moczem.
Ich kolejnym zadaniem jest regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej. Dzięki nim ciało utrzymuje prawidłowe poziomy wody, sodu i innych elektrolitów we krwi.
Nerki biorą też udział w gospodarce hormonalnej organizmu. Wytwarzają erytropoetynę, która pobudza produkcję czerwonych krwinek, a także reninę, regulującą ciśnienie krwi.
Bezustanna praca nerek zapewnia równowagę chemiczną organizmu i zapobiega jego zatruciu szkodliwymi substancjami. Przeczytaj: Po tym poznasz, że wysiadają Ci nerki. Lekarz zdradza najczęstsze objawy
Jak bolą nerki?
Nerki nie są unerwione, więc jako takie nie bolą. Natomiast ból może się pojawić jako efekt obrzęku lub innych zmian, które wywołują nacisk na torebkę nerkową. Dopóki nie dojdzie do takiego ucisku, wszelkie choroby nerek mogą przebiegać bezobjawowo lub dawać bardzo niespecyficzne objawy. Przeczytaj: Chore nerki zwykle nie bolą. Jak o nie zadbać?
Ze względu na położenie nerek bardzo często zdarza się, że ich ból mylnie interpretujemy np. jako problemy z odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa. O tym, że kłopoty wynikają właśnie z dolegliwości nerki, może świadczyć ból jednostronny. Jeśli choroba dotknęła obie nerki, ból będzie występował po obu stronach. Zdarza się, że taki ból promieniuje do podbrzusza, pachwin lub środkowej części pleców.
Przewlekła choroba nerek (PChN)
Przewlekła choroba nerek (PChN) jest jednym z najczęstszych schorzeń przewlekłych w Polsce, zaraz po nadciśnieniu tętniczym. Każdego roku z powodu PChN przedwcześnie umiera 80 tys. Polaków. Dla porównania, z powodu nowotworów różnego rodzaju rocznie umiera ok. 100 tys. pacjentów w kraju.
W początkowej fazie PChN rozwija się bezobjawowo, dlatego często pozostaje nierozpoznana przez wiele lat, prowadząc do stopniowego uszkodzenia nerek. Szacuje się, że ponad 90% pacjentów z PChN nie jest świadomych swojej choroby, co utrudnia jej skuteczne leczenie. Wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie, ponieważ wprowadzenie odpowiednich interwencji farmakologicznych i dietetycznych może spowolnić postęp choroby i zmniejszyć ryzyko całkowitej niewydolności nerek.
Przeczytaj: 4,5 mln Polaków cierpi na przewlekłą chorobę nerek. A procedury opóźniają leczenie
Jednym z największych wyzwań w walce z przewlekłą chorobą nerek jest niski poziom wykrywalności, co wynika m.in. z braku świadomości pacjentów i lekarzy. Nowe programy profilaktyczne, takie jak wprowadzona w listopadzie 2023 roku opieka koordynowana w PChN, mają na celu poprawę diagnostyki oraz kompleksową opiekę nad pacjentami.
Dzięki opiece koordynowanej pacjenci otrzymują edukację, konsultacje dietetyka, możliwość konsultacji specjalistycznej nefrologa i współpracy z nefrologiem na etapie, gdy zostaje wykryta PChN
– mówi prof. Agnieszka Mastalerz-Migas.
Szczególne znaczenie mają regularne badania przesiewowe, które mogą pomóc we wczesnym wykryciu uszkodzenia nerek. Wdrożenie nowoczesnych terapii daje nadzieję na zahamowanie postępu choroby i poprawę jakości życia pacjentów.
Jak dbać o zdrowie nerek?
Dla zdrowia nerek ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia oraz unikanie czynników, które mogą je obciążać. Właściwa dieta, bogata w warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty, a jednocześnie uboga w sól i przetworzoną żywność, pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi i poziom cukru, które są kluczowe dla zdrowia nerek.
Istotne jest również odpowiednie nawodnienie – picie wystarczającej ilości wody wspomaga filtrację nerek i zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych. Ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia oraz regularna aktywność fizyczna również zmniejszają ryzyko chorób nerek i ich powikłań.
Wczesne wykrycie chorób nerek jest możliwe dzięki regularnym badaniom profilaktycznym, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, takich jak diabetycy, osoby z nadciśnieniem tętniczym czy otyłością. Przeczytaj: Uważaj, jeśli masz jedną z tych chorób. Kardiolodzy: zachoruje co trzeci pacjent
Najważniejsze badania obejmują pomiar wskaźnika filtracji kłębuszkowej (eGFR), który określa wydolność nerek, oraz oznaczenie stosunku albuminy do kreatyniny (ACR) w moczu, pozwalające wykryć nawet niewielkie uszkodzenie nerek.
Również podstawowe badanie ogólne moczu oraz kontrola poziomu kreatyniny we krwi mogą dostarczyć cennych informacji o stanie nerek. Regularne badania, szczególnie u osób po 40. roku życia, mogą pomóc we wczesnym wykryciu choroby i zapobiec jej postępowi.
Źródła:
Mirska, D. (2024). Przewlekła choroba nerek – wczesna diagnoza ratuje życie. Kurier Medyczny, 01/2024, 60-63.
Bujas, A. (2025, 12 marca). Co roku umiera 80 tys. Polaków, a będzie gorzej. Choroba rozwija się latami, niepostrzeżenie. Medonet. Dostęp: https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-narzadow-wewnetrznych,co-roku-umiera-80-tys--polakow--a-bedzie-gorzej--choroba-rozwija-sie-latami--niepostrzezenie,artykul,79016746.html.
