W Polsce wciąż w jadłospisie, a mają „krytyczny wpływ na zdrowie”. Dania zakazała ich 20 lat temu
Tłuszcze trans nadal kryją się w popularnych przekąskach i gotowych daniach – choć w UE obowiązują limity, eksperci podkreślają, że najbezpieczniej jest wyeliminować je z diety. Dania była pionierem: już w 2003 r. wprowadziła skuteczny zakaz, który przełożył się na spadek zgonów sercowo-naczyniowych. Co to znaczy dla polskich konsumentów?
Czym są tłuszcze trans?
Tłuszcze trans (TFA) to izomery nienasyconych kwasów tłuszczowych. W praktyce chodzi głównie o przemysłowe TFA (i-TFA) powstające podczas częściowego utwardzania olejów roślinnych. W małych ilościach TFA występują naturalnie w tłuszczu przeżuwaczy (np. mleko, wołowina), ale największym problemem zdrowotnym okazały się i-TFA dodawane do żywności w celu wydłużenia trwałości i poprawy tekstury. Przeczytaj: Trzymasz to w lodówce? Może zamienić się w truciznę, a Polacy robią to nagminnie
Prawo w UE i w Polsce
Od 2 kwietnia 2021 r. żywność przeznaczona dla konsumenta nie może zawierać więcej niż 2 g i-TFA/100 g tłuszczu (limit nie dotyczy naturalnych TFA z produktów odzwierzęcych). Informację o przekroczeniu progu trzeba przekazywać dalej w łańcuchu dostaw.
Dania już w marcu 2003 r. ograniczyła zawartość i-TFA w żywności do 2 % tłuszczu. Analiza z „American Journal of Preventive Medicine” wykazała, że w ciągu trzech lat po wprowadzeniu zakazu śmiertelność z powodów sercowo-naczyniowych spadła średnio o 14,2 zgonu/100 tys. osób rocznie, w porównaniu z syntetyczną grupą kontrolną.
Harvard T.H. Chan School of Public Health podsumowuje: tłuszczów trans należy unikać – nie ma dla nich bezpiecznego poziomu spożycia.
WHO od 2018 r. prowadzi program REPLACE, wzywając do całkowitego usunięcia i-TFA z globalnej podaży żywności do 2025 r.
Gdzie wciąż czają się tłuszcze trans?
- tanie ciastka i wafelki,
- pieczywo cukiernicze,
- fast foody smażone w głębokim tłuszczu,
- twarde margaryny.
Aby uniknąć produktów z tłuszczami trans, składzie szukaj fraz typu „częściowo utwardzone oleje/tłuszcze” i unikaj ich.
Jak kupować i jeść bezpieczniej?
- Czytaj etykiety – odłóż produkt z „częściowo utwardzonymi olejami”.
- Stawiaj na tłuszcze nienasycone: oliwę, olej rzepakowy, orzechy, pestki, tłuste ryby.
- Ogranicz smażenie w głębokim tłuszczu i fast food.
- Uważaj na deklarację „0 g trans” – w niektórych krajach oznacza to < 0,5 g/porcję; wiele porcji może dać znaczącą dawkę.
Źródło: Pacjenci.pl, WHO, Harvard T.H. Chan – The Nutrition Source.
