Po tym poznasz, że żyły są zapchane. Typowe objawy zakrzepów
„Zapchane żyły” to potoczne określenie stanu, w którym dochodzi do zaburzonego przepływu krwi w wyniku zakrzepów lub uszkodzenia zastawek żylnych. Może to prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zakrzepica żył głębokich, obrzęki kończyn, a nawet zatorowość płucna, która stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.
Objawy zapchanych żył są czasem subtelne i, niestety, łatwo je zbagatelizować. Jednak na pewne objawy powinniśmy być szczególnie wyczuleni. Jeśli się pojawią, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.
- Zakrzepica żył głębokich może rozwijać się bez wyraźnych objawów – jej pierwszym sygnałem bywa ból lub obrzęk łydki
- Czynniki ryzyka to m.in. brak ruchu, ciąża, otyłość, żylaki, palenie papierosów i predyspozycje genetyczne
- Zakrzep oderwany z żyły może wędrować do płuc, wywołując zator płucny
- Diagnostyka obejmuje m.in. USG Dopplera oraz oznaczenie poziomu D-dimerów we krwi
Dlaczego żyły się zapychają?
„Zapchane żyły” to określenie odnoszące się najczęściej do obecności zakrzepów, czyli skrzepów krwi, które utrudniają lub całkowicie blokują przepływ krwi przez naczynia żylne. Zakrzepy powstają wtedy, gdy dochodzi do zaburzenia równowagi między krzepliwością krwi a naturalnymi mechanizmami jej rozpuszczania.
Najczęstsze przyczyny zakrzepów w żyłach:
- spowolniony przepływ krwi (np. długotrwałe unieruchomienie),
- uszkodzenie ściany naczynia (np. po operacji, urazie),
- zwiększona krzepliwość krwi (np. w przebiegu chorób, ciąży lub przyjmowania niektórych leków).
Zakrzepica występuje głównie w żyłach głębokich kończyn dolnych (np. udowa, podkolanowa), ale może też dotyczyć żył miednicy, rąk, a nawet żył wewnętrznych (np. w jamie brzusznej). Ważne: Około 50% osób z zakrzepicą żył głębokich nie ma żadnych objawów.
Przeczytaj też: Triada Virchowa – 3 przyczyny i sygnały, że w żyłach rozwija się zakrzepica
Dlaczego zawsze zasypiasz przed telewizorem? Wyjaśnia psycholog Tyle kroków dziennie musisz zrobić dla zdrowego serca. Są nowe wytyczneCzym różni się zapchanie żyły od zapchania tętnicy?
Należy odróżnić zapchanie żył od zapchania tętnic:
- Tętnice doprowadzają krew bogatą w tlen do narządów. Gdy są zatkane (np. przez blaszki miażdżycowe i zakrzepy), dochodzi do niedokrwienia – np. zawału serca lub udaru mózgu.
- Żyły odprowadzają krew z tkanek do serca. Gdy są zatkane, krew „cofa się”, a w kończynach dochodzi do zastoju, obrzęków, bólu, a czasem do oderwania się zakrzepu, który może wywołać zator płucny.
Przeczytaj też: Po czym poznać, że ktoś ma udar? Pojawią się trzy typowe objawy
Fot. Canva/Daft_Lion_Studio/Getty Images
Zapchane żyły – czynniki ryzyka
Ryzyko powstawania zakrzepów w żyłach rośnie w obecności określonych czynników:
- brak ruchu – np. długotrwałe siedzenie, leżenie po operacji, długa podróż samolotem lub samochodem,
- żylaki – poszerzone, niewydolne żyły sprzyjają zastojowi krwi i zakrzepom,
- ciąża i połóg – chodzi o hormony, ale także ucisk powiększonej macicy na żyły miednicy,
- hormonalna antykoncepcja lub terapia hormonalna – mogą zwiększać krzepliwość krwi,
- otyłość – nadwaga obciąża układ krążenia i sprzyja zastojowi krwi,
- palenie papierosów – uszkadza naczynia krwionośne i zmienia właściwości krwi,
- choroby przewlekłe – np. nowotwory, choroby autoimmunologiczne, zakażenia,
- predyspozycje genetyczne – np. mutacje w genach odpowiedzialnych za krzepliwość krwi (np. mutacja Leiden),
- wiek powyżej 60 lat.
Przeczytaj też: Po tym poznasz, że w nodze robi się zator. Reaguj, nim będzie za późno
Fot. Canva/Kindey Media/Pexels
Jakie objawy dają zapchane żyły?
Zakrzepica może przebiegać bezobjawowo, ale często daje pewne charakterystyczne symptomy, zwłaszcza gdy dotyczy kończyn dolnych. Mogą to być:
- obrzęk jednej nogi (rzadziej obu) – zwłaszcza w okolicy łydki lub uda,
- ból – tępy, uciskowy, nasilający się przy staniu lub chodzeniu,
- uczucie ciężkości w kończynie,
- zaczerwienienie lub zasinienie skóry – czasem błyszcząca, napięta skóra,
- gorąca skóra nad zajętą żyłą,
- widoczne, twarde żyły – w przypadku zakrzepicy powierzchownej,
- gorączka, złe samopoczucie – przy towarzyszącym stanie zapalnym.
Uwaga: gdy zakrzep oderwie się i przemieści do płuc, mogą pojawić się:
- nagła duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- kaszel (czasem z krwią),
- zasłabnięcie lub omdlenie.
W takiej sytuacji konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna – to może być zator płucny.
Kiedy do lekarza?
Do lekarza powinieneś zgłosić się jak najszybciej, jeśli zauważysz:
- obrzęk nogi (szczególnie jednostronny),
- nietypowy ból lub uczucie ciężkości w kończynie,
- zmiany koloru i temperatury skóry,
- powiększone, twarde i bolesne żyły,
- niepokojące objawy po dłuższym unieruchomieniu, np. podróży.
Jakie badania może zlecić lekarz?
- USG Doppler żył – podstawowe, nieinwazyjne badanie obrazujące przepływ krwi i obecność zakrzepów,
- D-dimery – badanie krwi wykrywające obecność produktów rozpadu zakrzepów,
- koagulogram – badania krzepliwości krwi (np. APTT, INR),
- angio-TK klatki piersiowej – w podejrzeniu zatorowości płucnej,
- badania genetyczne – przy nawracających zakrzepicach lub podejrzeniu trombofilii wrodzonej.
Źródła: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22039845/, healthline.com/health/thrombosis-vs-embolism
