Suplementy na zbicie kortyzolu. Co kupić w aptece?
Kortyzol to jeden z najważniejszych hormonów steroidowych wydzielanych przez ludzki organizm w odpowiedzi na stres. Jest produkowany w korze nadnerczy i kontrolowany przez specjalny układ w mózgu (podwzgórze–przysadka–nadnercza). Jego głównym zadaniem jest przygotowanie organizmu na sytuację walki lub ucieczki. Wzrost poziomu kortyzolu powoduje m.in. podwyższenie ciśnienia krwi, zwiększenie stężenia glukozy we krwi i tłumienie reakcji odpornościowej.
Kortyzol, określany mianem „hormonu stresu”, nie jest naszym wrogiem. Dzięki niemu organizm jest w stanie szybko reagować na zagrożenie. Niestety, długotrwała ekspozycja na stres prowadzi do przewlekle podwyższonego poziomu tego hormonu, co niestety nie jest już dla nas dobre.
Kiedy kortyzol staje się wrogiem?
Choć w krótkiej perspektywie kortyzol u człowieka pełni funkcję ochronną, jego długofalowe działanie może być bardzo szkodliwe. Przewlekły stres i ciągła aktywacja osi podwzgórze–przysadka–nadnercza są powiązane z rozwojem chorób cywilizacyjnych, takich jak:
• otyłość,
• cukrzyca typu 2,
• nadciśnienie,
• zaburzenia lękowe,
• depresja.
Długotrwałe podwyższenie kortyzolu może również osłabiać układ odpornościowy, prowadzić do zaburzeń snu, problemów z pamięcią oraz przyspieszonego starzenia organizmu. Z tego względu coraz więcej osób zwraca się ku suplementom diety i roślinnym ekstraktom, które mogą pomóc w naturalnej regulacji poziomu tzw. hormonu stresu.
Polski sposób na zbicie kortyzolu
Wśród naturalnych suplementów, które mogą wspomagać walkę ze stresem, coraz większe zainteresowanie budzą owoce róży – a konkretnie ich liofilizowana, sproszkowana forma.
Owoce róży pomarszczonej (Rosa rugosa), uprawianej powszechnie również w Polsce, są bogate w polifenole, antocyjany, flawonoidy oraz witaminę C – związki znane z silnego działania przeciwutleniającego. To właśnie te składniki mogą odpowiadać za zdolność róży do regulacji poziomu kortyzolu w organizmie.
Preparaty z róży od dawna wykorzystywane są w tradycyjnej fitoterapii, ale dopiero niedawno ich wpływ na poziom hormonu stresu został poddany analizie naukowej.
Przeczytaj też: Fitoterapia, czyli rola ziół w leczeniu i profilaktyce chorób
W badaniu przeprowadzonym przez zespół naukowców z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego [1] sprawdzono wpływ pięciodniowej suplementacji liofilizowanymi owocami róży na poziom kortyzolu u studentów poddanych silnemu stresowi egzaminacyjnemu. Okazało się, że uczestnicy przyjmujący 400 mg sproszkowanych owoców dziennie mieli istotnie niższy poziom kortyzolu godzinę po egzaminie w porównaniu do grupy placebo.
Co ważne, inne czynniki – jak styl życia, dieta czy aktywność fizyczna – nie wpływały na poziom tego hormonu, co dodatkowo wzmacnia wiarygodność wyników. To pierwsze tak solidne dowody sugerujące, że suplementacja owocami róży może być realnym wsparciem w łagodzeniu skutków stresu.
DHEA – obniża kortyzol i poprawia pamięć
DHEA to hormon, który występuje naturalnie w organizmie i często nazywany jest „hormonem młodości”. Brytyjscy naukowcy sprawdzili, jak suplementacja DHEA wpływa na młodych, zdrowych mężczyzn.
Przez siedem dni uczestnicy badania [2] przyjmowali DHEA lub placebo, a następnie porównano wyniki. Okazało się, że osoby, które brały DHEA, miały niższy poziom kortyzolu wieczorem oraz lepszy nastrój i lepsze wyniki w testach pamięci. To oznacza, że DHEA może wspierać organizm w walce ze stresem i poprawiać funkcje poznawcze.
Adaptogen na stres i wysoki kortyzol
Ashwagandha (Withania somnifera), znana również jako witania ospała, to roślina lecznicza stosowana od wieków w ajurwedzie. Jej działanie przeciwstresowe i adaptogenne zyskało w ostatnich latach dużą popularność także w świecie nauki.
Z przeglądu systematycznego [3] obejmującego dziewięć badań klinicznych wynika, że suplementacja ashwagandhą skutecznie obniża poziom kortyzolu u osób doświadczających stresu. W badaniach tych stosowano różne dawki i formy preparatu, a czas kuracji wynosił od 30 do 112 dni. Co ważne, nie odnotowano poważnych działań niepożądanych.
Przeczytaj też: Działa antystresowo i uspokajająco, ale nie tylko! Na co pomaga ashwagandha?
Choć krótkoterminowe stosowanie ashwagandhy wydaje się bezpieczne i skuteczne, autorzy przeglądu zwracają uwagę na brak danych dotyczących długofalowego wpływu na funkcjonowanie nadnerczy.
Dlatego mimo pozytywnych wyników, suplementację każdym preparatem warto prowadzić pod okiem specjalisty – zwłaszcza jeśli planujemy stosować go przez dłuższy czas lub łączyć go z innymi środkami wpływającymi na gospodarkę hormonalną.
Źródła:
[1] Kalemba-Drożdż M., Cierniak A., Grzywacz-Kisielewska A., Liofilizowane owoce róży obniżają poziom kortyzolu u studentów po stresie egzaminacyjnym, „Państwo i Społeczeństwo”, 2023, nr 1 (23), s. 83–97, DOI: 10.48269/2451-0858-pis-2023-1-006.
[2] Alhaj HA, Massey AE, McAllister-Williams RH. Effects of DHEA administration on episodic memory, cortisol and mood in healthy young men: a double-blind, placebo-controlled study. Psychopharmacology (Berl). 2006 Nov;188(4):541-51. doi: 10.1007/s00213-005-0136-y. Epub 2005 Oct 18. PMID: 16231168.
[3] Della Porta M, Maier JA, Cazzola R. Effects of Withania somnifera on Cortisol Levels in Stressed Human Subjects: A Systematic Review. Nutrients. 2023 Dec 5;15(24):5015. doi: 10.3390/nu15245015. PMID: 38140274; PMCID: PMC10745833.
